Mang đến Việt Nam một không khí châu Âu mới lạ, đầu năm 2012, cuộc triển lãm giao lưu văn hóa Việt Nam - Hungary đã giới thiệu các tác phẩm hội họa phong cảnh và chân dung con người Hungary, Việt Nam của họa sĩ Lê Thương cùng một số hiện vật trong bộ sưu tập của bà Elek Erzsébet tại Trường Đại học Mỹ thuật TPHCM, số 5 Phan Đăng Lưu, quận Bình Thạnh.
Bà Elek Erzsébet được ban tổ chức giới thiệu là người rất tâm huyết với văn hóa truyền thống Hungary. Qua bài phát biểu chúc mừng cuộc triển lãm chung, ông Vizi Laszlo, Đại sứ Cộng hòa Hungary tại Việt Nam đánh giá cao vai trò bảo tồn và quảng bá văn hóa truyền thống của các nghệ sĩ, nghệ nhân Hungary. Khi một số sinh viên Việt Nam hỏi về hoạt động này, bà Elek Erzsébet đã trả lời với tư cách vừa là một trong những thành viên sáng lập đồng thời cũng là Chủ tịch Quỹ Lisa Elek János.
Quỹ Lisa Elek János được thành lập vào năm 1993. Mục đích của quỹ văn hóa là bảo tồn, gìn giữ và giới thiệu các giá trị xã hội, văn hóa, các truyền thống: dân ca, dân vũ Hungary và các dân tộc vùng Lòng chảo Kárpát. Trước nhiều đổi thay của thời đại cùng sự phát triển của khoa học công nghệ, bà Elek cho biết: Hàng năm, thường xuyên tổ chức những chuỗi hoạt động văn hóa truyền thống, ví dụ như lễ hội mùa xuân, lễ hội những ngày Fót Somlyói… Tại đây, những tiết mục dân ca, dân vũ, âm nhạc truyền thống dân tộc, những tập tục truyền thống của người dân Hungary xưa được giới thiệu và biểu diễn tái hiện.
Ngoài ra, với vai trò một nhà sưu tập, bà Elek cho biết, bộ sưu tập dân tộc học lâu nay thu thập khá nhiều hiện vật, từ dụng cụ lao động của người nông dân trên những cánh đồng lúa mì, những vật dụng sử dụng hàng ngày trong gia đình cho đến những sản phẩm thủ công mỹ nghệ, khăn thêu, họa tiết, hoa văn, tranh ảnh và cả những bí quyết nấu các món ăn truyền thống, đầy ý nghĩa văn hóa ẩm thực…
Mỗi năm tại trụ sở, đã có hàng ngàn người đến tham quan bộ sưu tập truyền thống. Bà Elek ví dụ hiện vật bộ dĩa gốm hay chiếc bình rượu đựng trong vỏ da tết lông ngựa của người nông dân xưa (đang trưng bày tại phòng triển lãm Trường Đại học Mỹ thuật TPHCM), được tìm thấy từ đầu thế kỷ XIX…
“Chúng tôi quan tâm nhiều về việc giáo dục lớp trẻ đến với chương trình bảo tồn văn hóa truyền thống…”, bà Elek bày tỏ. Người lớn phải dạy cho con em hát dân ca, tìm hiểu âm nhạc dân tộc, tập tục dân gian truyền thống ngay từ tuổi nhỏ. Với Quỹ Lisa, mỗi năm qua trại sáng tác mùa hè, các nghệ sĩ, nghệ nhân ở địa phương đã giúp cho trẻ em làm quen với hội họa, khắc gỗ và các ngành nghề cổ hoặc có những buổi nói chuyện chuyên đề lịch sử, văn học… Quỹ Lisa Elek János từng nhận bằng khen khích lệ của Tổng thống Hungary.
Ngày nay, hoạt động của quỹ càng có sức lan tỏa và được nhiều hỗ trợ của các nghệ sĩ, nhất là các nghệ sĩ vùng Lòng chảo Kárpát. Quỹ đã thành lập trại sáng tác quốc tế ở Dunakeszi và tổ chức trại sáng tác, triển lãm hàng năm ở trong, ngoài nước; tổ chức gặp gỡ các văn nghệ sĩ Hungary và quốc tế. Đến Việt Nam qua triển lãm giao lưu văn hóa lần này, ngoài ý nghĩa thiết lập các mối quan hệ văn hóa Hungary - Việt Nam, cũng là một cách được chia sẻ những kinh nghiệm bảo tồn văn hóa truyền thống giữa các nghệ sĩ, nghệ nhân.
Kim Ửng
