Sau hàng loạt các chỉ số kinh tế vừa được công bố cho thấy nền kinh tế Trung Quốc đang mất đà và tăng trưởng không như mong đợi, ngày 13-9, Chính phủ Trung Quốc công bố “Đường lối chỉ đạo cải cách sâu rộng khu vực doanh nghiệp nhà nước”.
Doanh nghiệp nhà nước (SOE) là một trong bốn chủ thể trụ cột cho sự phát triển kinh tế Trung Quốc gồm cả doanh nghiệp tư nhân, đầu tư nước ngoài và chính quyền địa phương. Theo China Daily, đây là chiến lược tạo tính cạnh tranh toàn cầu cho SOE - một phần trong chiến lược toàn diện để tăng tốc quá trình chuyển đổi nền kinh tế quốc gia.
Văn kiện đường lối chỉ đạo cải cách yêu cầu các SOE tăng cường hệ thống hội đồng quản trị để ngăn ngừa những ảnh hưởng không giới hạn từ các giám đốc điều hành hàng đầu, kêu gọi chính phủ phải tập trung hơn vào lợi nhuận trên vốn của SOE… trong đó, tiến hành phân loại SOE là nền tảng của cuộc cải cách lần này, cụ thể phân loại doanh nghiệp thương mại và doanh nghiệp công ích nhà nước. Điều này sẽ tránh được hiện tượng “vơ đũa cả nắm”, tức bất kể doanh nghiệp gì đều áp dụng chung một biện pháp để sát hạch và quản lý, trong khi tính chất, phương thức quản lý, sát hạch, hình thức lương bổng của doanh nghiệp công ích và doanh nghiệp thương mại có sự khác biệt rất lớn. Liu Jipeng, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu vốn tại Đại học Trung Quốc về khoa học, chính trị và luật, cho biết, các chính sách mới nhất sẽ có lợi cho các ngành công nghiệp như hàng không, đường sắt, lưới điện, viễn thông và các khu vực chiến lược khác. Với việc áp dụng cải cách, hệ thống quản lý tài sản nhà nước sẽ chuyển từ quản lý doanh nghiệp sang quản lý vốn.
Cải cách sẽ tạo ra nhiều cơ hội nhưng chắc chắn sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức. Thực tế, Trung Quốc đã bắt đầu tiến hành hoạt động tái cấu trúc các SOE từ hơn 30 năm qua. Tuy nhiên, không phải đợt tái cấu trúc nào cũng đem lại những kết quả tích cực, khi có một bộ phận không nhỏ SOE trở thành các siêu doanh nghiệp (thông qua hình thức mua bán, sáp nhập và thoái vốn tập trung). Điều này có lợi cho họ trong việc giành nhiều hơn thị phần và sức cạnh tranh quốc tế, song trong một số lĩnh vực lại là sự kéo tụt đối với nền kinh tế. Theo giới quan sát, cải cách lần này sẽ là một bước đi quan trọng nhằm loại bỏ dần một số SOE cũ và có thể tạo mới thêm hàng trăm các công ty hoặc nhà đầu tư thuộc sở hữu nhà nước, tuy nhiên, cũng sẽ có nhiều vụ sáp nhập và mua lại.
Với văn kiện hướng dẫn này, Chính phủ Trung Quốc quyết tâm hướng tới một thành công quyết định trong kế hoạch 5 năm tới nhằm hình thành một hệ thống quản lý hợp lý hơn cho các SOE và nuôi dưỡng một thế hệ các doanh nhân SOE có nhiều khả năng hơn. Vì vậy, Chính phủ Trung Quốc khuyến khích viên chức các học viện, trường đại học, sở nghiên cứu và các bộ ngành chính phủ ra ngoài kinh doanh, gia nhập làn sóng khởi nghiệp của quần chúng, hy vọng nhiều doanh nghiệp thế hệ tiếp theo sẽ trỗi dậy từ trong phong trào khởi nghiệp này. Sao cho, đến năm 2020, SOE sẽ thu được thành quả mang tính giai đoạn trong các lĩnh vực then chốt, cơ bản hoàn thành cải cách chế độ công ty đối với doanh nghiệp nhà nước, vun đắp một số đông SOE chủ chốt có sức cạnh tranh quốc tế.
HẠNH CHI
