Thực hiện kế hoạch của Ban Thường vụ Thành ủy TPHCM về tổ chức cuộc vận động sáng tác văn bia “Truyền thống cách mạng Sài Gòn - Gia Định”, ngoài các chuyến đi thực tế về các địa chỉ đỏ tại TPHCM, Hội Nhà văn TPHCM còn phối hợp với Trường Đại học KHXH-NV TPHCM tổ chức hội thảo sáng tác văn bia truyền thống cách mạng Sài Gòn - Gia Định. Trước thềm hội thảo, chúng tôi ghi nhận ý kiến của một số nhà văn về những vấn đề liên quan.
Nhà thơ Lê Quang Trang, Chủ tịch Hội Nhà văn TPHCM: Đề cao trí tuệ lãnh đạo của Đảng
Hội Nhà văn TPHCM phối hợp với Trường Đại học KHXH-NV TPHCM tổ chức cuộc hội thảo để các nhà nghiên cứu lịch sử, nhà khoa học cùng anh em văn nghệ sĩ trao đổi thêm về vấn đề sáng tác văn bia truyền thống cách mạng Sài Gòn - Gia Định. Hội thảo sẽ bàn luận các vấn đề như cách viết như thế nào, thể loại nào phù hợp, thể hiện sao cho vừa có ý nghĩa lịch sử vừa có cảm xúc cho bài văn bia.
Về nội dung, tôi nghĩ bài văn bia làm sao để có thể khái quát được từng giai đoạn lịch sử như khởi nghĩa Nam Kỳ 1940, Cách mạng Tháng Tám năm 1945, cuộc kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp 1945 - 1954, tổng tiến công và nổi dậy xuân Mậu Thân 1968, tổng tiến công nổi dậy làm nên chiến thắng lịch sử mùa xuân năm 1975… và xâu chuỗi các sự kiện lại để dễ nhớ. Góp phần làm nên thắng lợi trong cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc là truyền thống anh hùng bất khuất của dân tộc là lớp lớp đồng bào, chiến sĩ đã ngã xuống. Vì vậy, bài văn bia phải thể hiện được cảm xúc hào hùng và bi tráng.
Trên hết, nội dung văn bia phải đề cao được trí tuệ và sự lãnh đạo xuyên suốt của Đảng, nên cụ thể dẫn chứng từng giai đoạn: từ trước khi có Đảng, vai trò lãnh đạo của Đảng trong kháng chiến và hiện tại để tạo sức thuyết phục. Về thể loại, theo ý kiến riêng tôi nên sử dụng thể văn biền ngẫu, đối xứng nhiều vế hoặc từng câu và có chất thơ để bài văn bia dễ thuộc, dễ nhớ.
Ban tổ chức cũng nên tham khảo thêm ý kiến từ nhân vật có tên tuổi trong viết văn bia truyền thống là Giáo sư, Anh hùng Lao động Vũ Khiêu. Cụ là người vừa tinh thông kiến thức lịch sử vừa phong phú vốn chữ Hán, chắc chắn sẽ có những ý kiến quý báu cho chúng ta.
Nhà văn Trần Thanh Giao: Càng nhiều thực tế, càng nhiều chất liệu và cảm xúc
Việc bàn luận về cách viết, cách thể hiện chắc chắn sẽ là tâm điểm chúng tôi đề cập nhiều nhất trong hội thảo lần này. Tôi nghĩ, bài văn bia truyền thống cách mạng Sài Gòn - Gia Định có thể sử dụng thể loại cáo, lối hành văn biền ngẫu không vần, có đối xứng sẽ diễn đạt được nhiều ý và thoáng hơn. Làm sao để văn bia thể hiện được điều này: ngay trong lòng Sài Gòn chứa đựng bao nhiêu sự kiện anh hùng, con người anh hùng.
Mặt khác, cùng với vùng đô thị đầu não Sài Gòn, vùng vành đai đóng vai trò hết sức quan trọng, đó là những chiến tích lẫy lừng gắn liền với các địa danh, di tích lịch sử: Hóc Môn - Bà Điểm mười tám thôn Vườn Trầu, chiến khu Vườn Thơm, vườn cau đỏ An Phú Đông, chiến khu Rừng Sác… Tôi nghĩ, những yếu tố này là không thể thiếu trong nội dung văn bia.
Bài văn bia Đời đời ghi nhớ (của nhà thơ Viễn Phương) tại đền tưởng niệm liệt sĩ Bến Dược - Củ Chi hay và rất xúc động. Ở đây, bài văn bia chủ yếu ca ngợi sự hy sinh của các anh hùng liệt sĩ đã ngã xuống, còn văn bia truyền thống cách mạng Sài Gòn - Gia Định có bối cảnh lịch sử, bề dày lịch sử sâu và rộng hơn nên việc thể hiện sẽ khó hơn. Đối tượng ở đây có tầm bao quát hơn nhiều, đó là sức mạnh của toàn Đảng, toàn quân và toàn dân kết hợp, làm nên những truyền thống hào hùng, những chiến công hiển hách, giải phóng miền Nam thống nhất đất nước.
Ngoài 30 bộ tài liệu do ban tổ chức cung cấp để anh em trong giới sáng tác thuận tiện trong nghiên cứu, tìm hiểu, tôi nghĩ Thành ủy TPHCM nên tổ chức nhiều chuyến đi thực tế để văn nghệ sĩ có thêm cảm xúc. Càng nhiều chuyến di thực tế, anh em càng có nhiều cảm xúc và vốn chất liệu sáng tác.
MINH AN
- Thông tin liên quan:
>> Thành ủy TPHCM phát động cuộc vận động sáng tác văn bia “Truyền thống cách mạng Sài Gòn - Gia Định”
