Tăng cạnh tranh cho doanh nghiệp thông qua công cụ hỗ trợ thương mại

Trong bối cảnh Việt Nam tham gia Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình dương (TPP) và Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC), xu hướng toàn cầu hóa và xóa bỏ các rào cản thương mại ngày càng tăng mang lại rất nhiều cơ hội kinh doanh xuyên biên giới. Doanh nghiệp (DN) vừa và nhỏ tại Việt Nam cần được tiếp cận với những công cụ tài trợ thương mại mới như bao thanh toán để nâng cao khả năng cạnh tranh cũng như thu hút được các đối tác nước ngoài, nhằm nâng cao doanh thu và mở rộng hoạt động kinh doanh.

Thách thức cho DN Việt Nam

Hiệp hội Bao thanh toán quốc tế (FCI) cho biết đến năm 2020, 91% giá trị nhập khẩu toàn cầu sẽ dựa vào phương thức ghi sổ/trả sau (trả chậm). Đây là thách thức ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của DN Việt Nam lâu nay quen với việc thanh toán bằng thư tín dụng (L/C). Ông Lee Kheng Leong, Giám đốc khu vực châu Á FCI, cho biết với phương thức thanh toán này, các DN xuất khẩu sẽ chịu rủi ro cao hơn khi khách hàng thanh toán trả chậm như không nhận được tiền hàng, thậm chí người mua nước ngoài có thể mất khả năng thanh toán… Thêm vào đó, việc thu hồi nợ trong nước đã khó huống gì khi đối tác ở nước ngoài và khác ngôn ngữ. Xuất phát từ thực tế này mà các DN xuất khẩu Việt Nam lâu nay muốn bán hàng thường dựa trên thanh toán bằng L/C, vì được thanh toán ngay sau khi giao đủ hàng hóa và chứng từ. Tuy nhiên, trong bối cảnh cạnh tranh hiện nay, nếu không cho đối tác thanh toán trả chậm, DN sẽ mất khả năng cạnh tranh và mất khách hàng. “Điều này đòi hỏi các thể chế tài chính cần có dịch vụ bao thanh toán cung cấp cho DN để đảm bảo thanh khoản cho hoạt động này. Khi sử dụng dịch vụ bao thanh toán, bên bao thanh toán sẽ trả trước cho DN 90% giá trị hóa đơn bán hàng và đảm nhiệm việc thu hồi nợ của bên nhập khẩu để không ảnh hưởng đến dòng tiền của DN”, vị này cho hay.

Tại hội thảo về cơ hội nào dành cho DN trong bối cảnh hội nhập vừa được Công ty Tài chính quốc tế (IFC - thành viên của nhóm Ngân hàng Thế giới) tổ chức gần đây, nhiều chuyên gia tài chính quốc tế cho rằng, Việt Nam là một trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất thế giới và đã ký kết những thỏa thuận thương mại khu vực và quốc tế, nhưng nhiều DN sản xuất kinh doanh trong nước chưa tiếp cận được đầy đủ các công cụ tài chính để phát huy hết thế mạnh trong kinh doanh của mình, đặc biệt là các DN xuất nhập khẩu. Các chuyên gia nhận định, thông qua các hiệp định thương mại xuyên quốc gia, DN Việt Nam đang rất hồ hởi trước cơ hội xuất khẩu qua các thị trường lớn như Mỹ, châu Âu… Tuy nhiên, DN Việt Nam sẽ gặp trở ngại khi cạnh tranh với DN nước khác sẵn sàng bán hàng và cho khách hàng trả tiền chậm. DN Việt Nam sẽ khó bán được hàng thông qua việc thanh toán L/C, bởi lẽ với xu hướng thanh toán hiện nay, không chỉ khách hàng Mỹ, châu Âu mà cả khách hàng châu Á cũng muốn bán hàng trả sau. Cụ thể, Campuchia cũng mới tham gia bao thanh toán xuất khẩu, và như vậy các DN xuất khẩu nước này cũng có lợi thế cạnh tranh hơn so với DN xuất khẩu Việt Nam vì họ có thể bán hàng trả sau.

Nhanh chóng hoàn thiện cơ chế

Bà Trần Thị Hồng Hạnh, Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, cho biết bao thanh toán là một gói dịch vụ được thiết kế nhằm tạo thuận lợi tối đa cho thương mại quốc tế và rất được ưa chuộng trong thương mại quốc tế trên khắp thế giới. Thực tế, bao thanh toán đã được quy định tại Luật Các tổ chức tín dụng năm 2010. Tuy nhiên, theo quy định của luật này, bao thanh toán là hình thức cấp tín dụng cho bên bán hàng hoặc bên mua hàng thông qua việc mua lại có bảo lưu quyền truy đòi các khoản phải thu hoặc các khoản phải trả phát sinh từ việc mua, bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ theo hợp đồng mua, bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ. Đến nay, các ngân hàng trong nước cũng như các chi nhánh ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn thăm dò xây dựng sản phẩm bao thanh toán. Bà Vương Thị Huyền, Giám đốc khối DN Ngân hàng VIB, cũng cho rằng nghiệp vụ bao thanh toán giúp cho DN tiết kiệm được các hạn mức tín dụng hiện có, đồng thời được hưởng lợi nhờ những điều khoản thanh toán trả chậm theo phương thức ghi sổ cũng như tránh được rào cản ngôn ngữ khi giao dịch với đối tác nước ngoài, loại bỏ rủi ro thanh toán xuất khẩu và áp lực mở L/C, cũng như trách nhiệm phải thực hiện theo L/C; đáp ứng nhanh chóng các nhu cầu đặt hàng; tăng doanh thu xuất khẩu… Tuy nhiên, hoạt động bao thanh toán tại Việt Nam lại khá khiêm tốn vì quy định về bao thanh toán tại Việt Nam chưa đầy đủ nên các ngân hàng muốn triển khai dịch vụ này còn gặp nhiều vướng mắc.

Thực tế cho thấy, với kim ngạch thương mại quốc tế hàng năm khoảng 300 tỷ USD, Việt Nam có tiềm năng đáng kể về phát triển các dịch vụ bao thanh toán quốc tế. Tuy nhiên, theo thống kê từ FCI cho thấy, năm 2014, tổng giá trị giao dịch thông qua dịch vụ bao thanh toán của các thành viên FCI trên toàn thế giới đạt gần 2.373 tỷ EUR, trong đó giá trị giao dịch bao thanh toán tại Việt Nam chỉ chiếm một phần rất nhỏ, khoảng 100 triệu EUR. Chính vì thế, các chuyên gia tài chính cho rằng, Việt Nam cần thúc đẩy nhanh quá trình chỉnh sửa pháp lý liên quan đến bao thanh toán ngay trong năm 2016, nhằm giúp các ngân hàng thương mại tại Việt Nam có thể tham gia sâu rộng hơn thị trường này, qua đó các DN xuất nhập khẩu tại Việt Nam cũng được tiếp cận với những công cụ tài trợ thương mại, từ đó tăng khả năng cạnh tranh trong bối cảnh Việt Nam hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng hơn.

MINH HUY