Bác Hồ đã đi xa mãi mãi, nhưng mỗi người dân Việt Nam đều cùng chung một tình cảm: Bác Hồ không mất, Bác Hồ vẫn đời đời sống cùng non sông, đất nước và đồng bào, với bạn bè khắp năm châu.
Bác thường đến thăm gia đình đồng bào các dân tộc ở Việt Bắc
Nhớ Bác Hồ, 15 năm Bác ở và làm việc tại Phủ Chủ tịch (12-1954 - 9-1969), đúng ngày 19-5, Bác thường tìm cách đi một nơi khác để tránh những nghi lễ phiền phức tốn kém. Mà lần đầu tiên Bác thực hiện việc đó là ngày 19-5-1955, Bác đi thăm Nhà máy xe lửa Gia Lâm - Hà Nội; lên thăm và nghỉ ở Tam Đảo - Vĩnh Phúc. Có năm, vào dịp ngày sinh của Bác, như dịp kỷ niệm ngày sinh lần thứ 75 (năm 1965), Bác sang công tác bên Trung Quốc, hôm ở nhà nghỉ Bắc Kinh, các đồng chí ở đây có chuẩn bị chúc thọ, Người nói với cán bộ phụ trách nhà nghỉ: “Tôi sang đây vào dịp này là để tránh việc chúc thọ trong nước. Vì vậy, tôi yêu cầu các đồng chí cũng không tổ chức chúc thọ tôi ở đây”. Và vào dịp ngày sinh năm sau, Bác lại sang Trung Quốc với mục đích như Người đã viết trong thư gửi bà Đặng Dĩnh Siêu - cán bộ cao cấp của Đảng Cộng sản Trung Quốc: “Tôi đi Trung Quốc lần này có mục đích và yêu cầu thật đơn giản, đó là đi du lịch, đi để tránh “chúc thọ”, “tránh tặng quà”.
Ngày 19-5, Bác vắng nhà. Ngày đó Bác giao cho những người phục vụ, bảo vệ tổ chức đánh bắt cá tại ao cá mà Người vẫn hàng ngày chăm sóc, để biếu các cụ già, các cháu bé, các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước và cho anh em trong cơ quan phục vụ, bảo vệ Bác cải thiện bữa ăn. Việc này được thực hiện hàng năm đó vừa là sự quan tâm chăm lo của Bác đối với mọi người, vừa là để cảm ơn mọi người đã chăm lo đến cuộc sống hàng ngày của Người.
Hàng năm, cứ vào dịp này, Bác viết thư, gửi điện cảm ơn đồng bào, đồng chí, các cơ quan đoàn thể trong nước và bầu bạn quốc tế đã dành cho Người những tình cảm thân thiết đối với ngày sinh của mình. Và có những lần Bác làm thơ nói về tuổi tác thay vì những lời cảm tạ. Mỗi bức thư, mỗi dòng thơ của Bác Hồ tuy nói về ngày sinh của Bác, nhưng lại là tình cảm, trách nhiệm của Bác Hồ đối với non sông đất nước và đồng bào, là nguyên tắc sống của Bác: “Trung với nước, hiếu với dân”;
Bảy mươi tám tuổi chưa già lắm,
Vẫn vững hai vai việc nước nhà.
Kháng chiến dân ta đang thắng lớn,
Tiến bước ta cùng con em ta…
Kỷ niệm 125 năm Ngày sinh Bác Hồ năm nay, mỗi người chúng ta lại bồi hồi, xúc động nhớ về kỷ niệm ngày sinh Bác Hồ năm 1969 do “sức khỏe kém so với vài năm trước đây”, nên Bác không vắng nhà. Cho nên, mọi người có điều kiện được chúc thọ Bác trong ngày sinh của Bác. 16 giờ 15 phút ngày 11-5-1969, Bác Hồ đến thăm và nói chuyện thân mật với các đại biểu dự Hội nghị cán bộ cao cấp toàn quân, khi Bác vào phòng họp, mọi người đứng cả dậy hô vang “Hồ Chủ tịch muôn năm!”, “Hồ Chủ tịch muôn năm!” cho đến khi với dáng điệu quen thuộc, Bác giơ cao tay ra hiệu ngồi xuống thì tiếng hô mới ngừng.
Bác thân mật hỏi: Các chú khỏe cả chứ?
Mọi người vui vẻ trả lời Bác: Thưa Bác! Chúng cháu khỏe cả ạ!
- Có vui không?
- Thưa Bác vui lắm ạ!
- Thế là tốt. Vậy các chú vỗ tay đi.
Thiếu tướng Vương Thừa Vũ thay mặt anh em mang hoa đến chúc thọ Bác. Xúc động quá nên giọng anh run run: “Thưa Bác! Nhân dịp mừng thọ Bác 79 tuổi, chúng cháu xin thay mặt cán bộ, chiến sĩ toàn quân, kính chúc Bác mạnh khỏe, sống lâu. Toàn thể lực lượng vũ trang nhân dân tin tưởng tuyệt đối và biết ơn sâu sắc sự lãnh đạo, giáo dục và thương yêu chăm sóc của Đảng, của Bác”. Anh Vũ vừa dứt lời, Bác vui vẻ rút một bông hoa đẹp nhất tặng lại anh. Một cử chỉ thật là âu yếm, thật là thân tình. Buổi gặp này có ngờ đâu lại là buổi lễ cuối cùng kỷ niệm ngày sinh Bác Hồ có Bác của lực lượng vũ trang nhân dân.
Ngày 18-5-1969, từ 14 giờ đến 15 giờ 25 phút, anh em trong cơ quan tổ chức mừng thọ Bác Hồ. Đồng chí Vũ Kỳ, thư ký riêng của Bác, thay mặt mọi người trong cơ quan bày tỏ: “Thưa Bác, nguyện vọng tha thiết của anh em là cố gắng mọi mặt, mong Bác ăn được ngon, ngủ được tốt. Kính chúc Bác mạnh khỏe, sống lâu, lãnh đạo toàn dân kháng chiến thắng lợi”. Thật hạnh phúc cho những cán bộ, đảng viên, chiến sĩ có vinh dự lớn là hàng ngày được sống cạnh Bác Hồ, phục vụ Bác Hồ, bảo vệ Bác Hồ. Mỗi dịp kỷ niệm ngày sinh của Bác Hồ lại được quây quần quanh Bác như đàn con cháu vây quanh người cha, người ông rất đỗi thân thương và được nhận ở Bác những lời dạy dỗ chan chứa tình thương. Nhưng mọi người không ngờ rằng, đó lại là dịp kỷ niệm ngày sinh Bác Hồ cuối cùng mà họ được hưởng niềm hạnh phúc to lớn đó.
Chiều 18-5, các đồng chí trong Bộ Chính trị và một số đồng chí ủy viên Trung ương Đảng vào chúc thọ Bác Hồ ở nhà họp Bộ Chính trị, ngay sau nhà sàn. Rất đơn giản và chân tình, Bác Hồ ngồi thoải mái ở phía đầu bàn, các đồng chí một số ngồi, một số đứng vây quanh. Đồng chí Lê Duẩn đứng lên chúc thọ Bác. Đồng chí Tố Hữu tặng hoa. Khi bánh kẹo được bưng ra, Bác thân mật nói: “Mời các chú cứ tự nhiên. Nhớ mang phần về cho các cô, các cháu ở nhà”.
Mặc dầu bản Di chúc Bác đã sửa trọn vẹn vào ngày cuối cùng 10-5-1969, nhưng ngày 19-5-1969, đúng 9 giờ, Bác Hồ ngồi vào bàn làm việc tại nhà sàn xem lại các bản Di chúc viết các năm 1965, 1968, 1969. Khoảng 10 giờ 30 phút, ngày 19-5-1969, Bác Hồ tiếp chị Phan Thị Quyên (vợ anh hùng liệt sĩ Nguyễn Văn Trỗi); chị Nguyễn Thị Châu (Ủy viên Ban Chấp hành Hội Liên hiệp Thanh niên Sinh viên giải phóng Sài Gòn - Chợ Lớn - Gia Định) đến chúc thọ Bác. Đến 14 giờ 30 phút ngày 19-5-1969, tại phòng làm việc trên gác nhà sàn, Bác Hồ viết thư khen thiếu niên Hợp tác xã Măng non thôn Phú Mẫn, xã Hàm Sơn, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh đã có nhiều thành tích trong việc chăm sóc trâu bò. Cũng trong ngày này, Bác Hồ gửi tặng cán bộ, nhân dân tỉnh Nghệ An tấm ảnh chân dung của Bác. Phía dưới tấm ảnh Bác viết “Cán bộ, đảng viên phải gương mẫu trong mọi công tác, phải hết lòng, hết sức phục vụ nhân dân”; Bác cũng gửi tặng chân dung của Bác cho cán bộ, công nhân Nhà máy xi măng Hải Phòng và Đảng bộ tỉnh Nghệ An, nhân dịp kỷ niệm lần thứ 79 ngày sinh của Bác.
Ngày 23-5-1969, Bác Hồ gửi điện cảm ơn Chủ tịch Nguyễn Hữu Thọ và Ủy ban Trung ương Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam; Chủ tịch Trịnh Đình Thảo và Ủy ban Trung ương Liên minh các lực lượng dân tộc, dân chủ và hòa bình Việt Nam về những lời chúc mừng thân thiết nhân ngày sinh của Người.
Báo Nhân dân số 5522, ra ngày 28-5-1969, đăng thư cảm ơn chung của Bác Hồ nhân dịp sinh nhật. Bác gửi lời “Chúc đồng bào, chiến sĩ, cán bộ, các cụ phụ lão, các cháu thanh niên, nhi đồng và bà con Hoa kiều cả hai miền Nam Bắc - Đoàn kết chặt chẽ, sản xuất giỏi, công tác tốt, học tập tốt, giành nhiều thắng lợi to lớn hơn nữa trong sự nghiệp chống Mỹ cứu nước… Chúc tình đoàn kết hữu nghị giữa nhân dân Việt Nam và nhân dân các nước XHCN anh em, các nước bạn, ngày càng củng cố và phát triển”.
Trọn vẹn ngày 19-5-1969 của Bác Hồ diễn ra ở nơi ở và làm việc của Bác tại khu Phủ Chủ tịch là vậy. Và đó là ngày kỷ niệm ngày sinh cuối cùng trong cuộc đời 79 mùa xuân của Bác Hồ.
TS TRẦN VIẾT HOÀN
(Nguyên Giám đốc Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh)
