Mới đây, Lầu Năm Góc cho biết liên minh do Mỹ đứng đầu đã giành nhiều thắng lợi quan trọng trong cuộc chiến chống tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng, thu hẹp đáng kể cả về quân số lẫn diện tích đất kiểm soát của IS tại cả Iraq và Syria. Điều này đúng nhưng chưa đủ. Bộ Quốc phòng Mỹ chưa đề cập đến vai trò của Nga trong cuộc chiến chống IS vốn đang có nhiều thuận lợi hơn cả Mỹ, nhất là tại Syria.
Một liên minh giữa Nga - Iran - Thổ Nhĩ Kỳ chống IS đang lộ diện. Lần đầu tiên, vào ngày 16-8, máy bay Nga sử dụng căn cứ Hamedan của Iran để tiến hành ném bom IS ở Syria. Theo Công ty dự báo chiến lược tình báo toàn cầu (Stratfor), mặc dù Nga và Thổ Nhĩ Kỳ có sự khác biệt chính kiến về cuộc khủng hoảng Syria và tương lai Tổng thống Bashar al-Assad nhưng điều này sẽ không ngăn cản họ hợp sức chống IS.
Sau chuyến thăm Nga lịch sử để hàn gắn quan hệ 2 nước, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan ngày 12-8 cũng đã tiếp Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif tại Dinh Tổng Thống ở Ankara, Thổ Nhĩ Kỳ. Ankara đang trở nên gần gũi với Mátxcơva và Tehran trong lúc quan hệ giữa Thổ Nhĩ Kỳ và phương Tây xấu đi rất nhiều sau vụ đảo chính bất thành.
Mặt khác, có nguồn tin cho rằng Thổ Nhĩ Kỳ và Chính phủ Syria đã lên kế hoạch cho cuộc gặp cấp cao song phương do Iran làm trung gian. Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif còn đề xuất tổ chức một cuộc họp ba bên Nga - Iran - Thổ Nhĩ Kỳ để thảo luận về việc giải quyết cuộc khủng hoảng Syria. Stratfor trích dẫn nhận xét của Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Mevlut Cavusoglu cho rằng, không thể có giải pháp cho Syria mà không cần sự hỗ trợ của Nga. Stratfor chú ý đến bước đi đáng ngạc nhiên của Thổ Nhĩ Kỳ gần đây là đóng cửa một phần biên giới với Syria nhằm trợ giúp cho cuộc chiến chống IS của Nga.
Nhật báo Hurriyet của Thổ Nhĩ Kỳ nhận định: “Hoàn cảnh đang buộc Ankara tìm chính sách mới ở Syria”. Giờ đây, có thể Ankara sẽ bất chấp sự ủng hộ của Washington dành cho người Kurd khi mà Mỹ từ chối yêu cầu của Thổ Nhĩ Kỳ dẫn độ giáo sĩ Fethullah Gulen với cáo buộc ông này đứng sau cuộc đảo chính thất bại ở Thổ Nhĩ Kỳ. Tờ Hurriyet cho biết, Ankara đang trong quá trình áp dụng chính sách mới với Syria, theo đó sẽ ưu tiên cho việc duy trì tính toàn vẹn lãnh thổ của Syria, có nghĩa là không có lãnh thổ riêng dành cho người Kurd.
Trong khi đó, nhận thấy đồng minh NATO của mình đang ngả về phía Nga và Iran, Mỹ đã bắt đầu cảm thấy lo ngại. CIA đã cảnh báo quân nổi dậy Syria có thể quay lưng lại với Thổ Nhĩ Kỳ nếu nước này trở nên quá thân thiện với Nga hoặc chính phủ Syria và thực vậy, một số nhóm phiến quân người Sunni đã cắt đứt quan hệ với Ankara. Mỹ cũng đã bày tỏ lấy làm tiếc về việc Nga sử dụng căn cứ không quân Hamedan của Iran để tiến hành ném bom ở Syria. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Mark Toner cho rằng hành động này “chỉ làm rắc rối thêm tình hình vốn đã rất phức tạp và dễ gây bất đồng”.
Liên minh Nga - Iran - Thổ Nhĩ Kỳ có thể tạo thêm bước đột phá cho cuộc chiến chống IS và hơn thế nữa, có thể đưa đến một giải pháp chính trị cho Syria. Tuy nhiên, các nhà quan sát cho rằng, hiện còn quá sớm để nói đến một nền hòa bình lâu dài cho Syria.
KHÁNH MINH
