Thiếu mẫu nhà ở nông thôn mới

Giải thưởng Kiến trúc Quốc gia 2014

Thiếu các mẫu nhà ở cho công cuộc xây dựng nông thôn mới, thiếu các đồ án, công trình mang hơi thở cuộc sống và thể hiện rõ nét vai trò, trách nhiệm của giới kiến trúc sư (KTS) trong quy hoạch, xây dựng đô thị… Đó là chia sẻ của KTS Nguyễn Tấn Vạn, Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam (ảnh) về Giải thưởng Kiến trúc Quốc gia 2014 được công bố tại Hà Nội ngày 18-4.

° Phóng viên: Quá trình bình chọn Giải thưởng Kiến trúc Quốc gia luôn có nhiều ý kiến trái chiều, với tư cách là Chủ tịch Hội đồng giải thưởng, ông đánh giá như thế nào về giải thưởng Kiến trúc Quốc gia 2014?

° KTS NGUYỄN TẤN VẠN: Theo tôi, Giải thưởng Kiến trúc Quốc gia 2014 đã được thực hiện nghiêm túc với một số đổi mới tích cực. Việc xét thưởng theo các thể loại đã tạo ra sự công bằng hơn cho các tác giả, tác phẩm dự giải. Sự lựa chọn các tác phẩm đoạt giải kỳ này là sự động viên, đánh giá đúng đắn đối với công sức lao động, sáng tạo, với tâm huyết, trách nhiệm của KTS đối với nghề, với cộng đồng và môi trường sống cũng như sự cổ vũ cho sự phát triển nền kiến trúc Việt Nam trong giai đoạn tới. Mặc dù có thể có nhiều ý kiến khác nhau nhưng công trình được Giải thưởng Lớn là Nhà Quốc hội đã nhận được 100% phiếu bầu của thành viên hội đồng giải thưởng.

Tuy nhiên, điều đáng tiếc của giải thưởng này là chúng ta vẫn còn thiếu những tác phẩm đáp ứng nhu cầu thực tiễn hiện nay. Điều đó chứng tỏ các KTS của chúng ta vẫn còn xa rời cuộc sống, chưa nắm bắt được nhu cầu thực tiễn và do vậy các tác phẩm vẫn thiếu đi hơi thở của thời đại.

° Ông đã nhận thấy sự thiếu hụt này từ khi nào?

° Từ lâu tôi vẫn luôn trăn trở về vai trò, trách nhiệm đối với xã hội của người KTS. Trong suốt 20 năm qua, các giải thưởng Kiến trúc Quốc gia vẫn luôn đặt ra tiêu chí rất rõ ràng về việc khuyến khích các giải pháp kiến trúc gắn kết với lợi ích cộng đồng và nhu cầu cuộc sống của người dân. Tuy nhiên, những công trình thực sự thỏa mãn các tiêu chí này không nhiều. Mặc dù đã được cải thiện nhưng Giải thưởng Kiến trúc Quốc gia 2014 vẫn thể hiện sự thiếu hụt này.

Về lĩnh vực quy hoạch đô thị, các đồ án tham dự kỳ này chưa tạo được động lực phát triển, chưa thể hiện trách nhiệm của KTS trong một vấn đề hết sức thời sự là biến đổi khí hậu. Thậm chí một số đồ án còn đi theo xu hướng áp đặt của thị trường bất động sản, thỏa mãn yêu cầu của chủ đầu tư mà chưa thấy tác động của KTS theo hướng tích cực. Ở mảng đề tài nhà ở nông thôn cũng rất lúng túng, các mẫu gửi về tham dự giải thưởng rất ít và chất lượng thấp. Đã qua 5 năm thực hiện xây dựng nông thôn mới nhưng chúng tôi chưa tìm được tác phẩm nào có thể trở thành mẫu thiết kế chuẩn cho nhà ở nông thôn. Thực tế là nhiều địa phương xây dựng nông thôn mới có xu hướng “đô thị hóa nông thôn”, các mẫu nhà ở được áp dụng không chú trọng đến việc hài hòa giữa nhu cầu sống của người dân với việc đảm bảo cảnh quan môi trường, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.

° Có nhiều ý kiến cho rằng quá trình xây dựng nông thôn mới đang được triển khai rất nhanh trên cả nước. Đến thời điểm này vẫn chưa tạo ra được những mẫu nhà ở nông thôn chuẩn thì có phải là quá muộn không thưa ông?

° Phải nói rằng, đề án xây dựng nông thôn mới còn nặng về phát triển hạ tầng chung mà chưa thực sự quan tâm đến kiến trúc nhà ở. Hiện chưa có đánh giá cụ thể nào về vấn đề quy hoạch và kiến trúc ở những xã đã đạt chuẩn nông thôn mới nhưng rõ ràng đang có nhiều bất cập trong quy hoạch làng xã, kiến trúc nhà ở, công trình công cộng, công tác bảo tồn phát huy di sản kiến trúc… Điều này đòi hỏi trách nhiệm của nhiều cơ quan ban ngành, trong đó cần chung tay góp sức của các KTS. Việc tìm ra những mẫu nhà ở thực sự phù hợp với nhu cầu cuộc sống, được bà con nông dân chọn để xây dựng nhà ở cho mình vẫn đang là nhu cầu bức thiết. Đây chính là cơ hội thể hiện trách nhiệm xã hội và cũng là một nhiệm vụ, một thách thức đối với các KTS hiện nay.

Tôi hy vọng là sau khi trao giải thưởng kỳ này, Hội Kiến trúc sư Việt Nam sẽ cung cấp thông tin nhiều hơn về các tiêu chí giải thưởng, về các mảng đề tài còn thiếu hụt để thu hút hơn nữa sự quan tâm của giới KTS.

° Xin cảm ơn ông!

BÍCH QUYÊN (thực hiện)