Người cao tuổi không thể ngủ nhiều như lúc còn trẻ. Vì thế, điều quan trọng của người cao niên không phải là làm sao ngủ cho đủ, mà là làm thế nào ngủ cho ngon? Trên nguyên tắc, chuyện này có vẻ không mấy khó vì không thiếu thuốc an thần. Thế nhưng, nếu mượn hóa chất tổng hợp để mua giấc ngủ tạm bợ thì lầm. Bên cạnh chuyện lệ thuộc vào thuốc, vì thế nào cũng phải tăng dần liều lượng và tỷ lệ tai biến mạch máu não ở người lạm dụng thuốc ngủ là dẫn chứng cho thấy dùng thuốc ngủ lâu ngày sẽ trở thành thuốc… độc!
Bớt được thuốc nào hay thuốc nấy, vì hầu như người cao tuổi nào cũng phải dùng nhiều loại thuốc khác lâu dài, nếu không là thuốc hạ áp thì cũng thuốc lợi tiểu hay thấp khớp. Do đó, nếu phải dùng thuốc, để người già ngủ yên giấc, nên chú trọng các loại thuốc an thần nhẹ với cây thuốc để vừa giảm thiểu độc tính của thuốc đến mức tối đa, vừa tạo cảm giác thoải mái khi thức dậy.
Bên cạnh đó, nên lưu ý tình trạng rối loạn nước và chất điện giải rất thường gặp ở người già. Ngoại trừ một số trường hợp bệnh tim, bệnh thận, bệnh gan khiến nước bị giữ lại trong cơ thể, đa số người lớn tuổi là nạn nhân của tình trạng thiếu nước. Thiếu nước bao giờ cũng kéo theo rối loạn chất điện giải, làm xáo trộn dẫn truyền thần kinh. Nạn nhân khi đó nếu không mất ngủ mới lạ. Cũng không lạ gì nếu thuốc an thần uống vào vẫn trơ trơ vì thiếu nước thì thuốc nào cũng mất tác dụng.
Kế đến, cần kiểm soát lượng đường trong máu của người cao tuổi. Đường huyết cao hay thấp đều là yếu tố gây mất ngủ, vì trung khu điều hành giấc ngủ chỉ vận hành theo đúng nhịp sinh học khi đường huyết ổn định. Người cao tuổi vì thế không nên có bữa ăn tối quá nhiều hay quá ít, nhất là đừng ăn quá trễ.
Nếu người trẻ dễ dàng mất ngủ vì một kích ứng tâm lý nào đó thì cơ thể người già lại càng nhạy cảm gấp bội. Người lớn tuổi vì thế nên tránh mọi hình thức kích động vào buổi tối. Hoạt động tư duy trong ngày là điều nên làm, càng nhiều càng tốt, nhưng thức khuya để đọc tiểu thuyết hình sự, xem phim kinh dị thì mất ngủ là chuyện đương nhiên.
Phần lớn người cao tuổi không cần liệu pháp an thần. Thuốc an thần, hay nói chính xác hơn, thuốc ngủ chỉ áp dụng như giải pháp chẳng đặng đừng cho người già trong trường hợp tối cần thiết. Trái lại, nên tập trung vào liệu pháp thư giãn để đừng gây trở ngại cho chức năng tư duy của người cao tuổi. “Định thần” khác xa với “an thần”!
Bác sĩ LƯƠNG LỄ HOÀNG
(Trung tâm Điều trị oxy cao áp)
