Cholesterol là hợp chất đóng vai trò trung tâm xây dựng màng tế bào, sợi thần kinh, hormone sinh dục và thúc đẩy quá trình tiêu hóa... Cholesterol có vai trò quan trọng trong cơ thể với một lượng vừa đủ, nhưng nếu cung cấp quá nhiều, chọn lựa thức ăn không hài hòa làm gia tăng quá mức cholesterol trong máu lại ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, là nguyên nhân quan trọng dẫn đến bệnh tim mạch và nhiều bệnh mạn tính nguy hiểm khác, đặc biệt là xơ vữa động mạch.
- Cholesterol trong máu có nguồn gốc từ đâu?
- Cholesterol lưu hành trong máu có từ 2 nguồn, một là được hấp thụ qua đường tiêu hóa từ thức ăn gọi là cholesterol ngoại sinh, và nguồn thứ 2 là do tế bào cơ thể tổng hợp chủ yếu ở gan còn gọi là cholesterol nội sinh, đây là nguồn cholesterol chính trong cơ thể. Cholesterol bản chất không tan trong nước, trong cơ thể để có thể lưu hành trong dòng tuần hoàn, nó phải được gắn với các protein có thể tan trong nước gọi là apolipoprotein hình thành các nhóm lipoprotein, 2 nhóm thường được nhắc đến là HDL-choloesterol (còn gọi là cholesterol tốt) vì góp phần làm giảm nguy cơ xơ vữa động mạch và LDL-cholesterol (còn gọi là cholesterol xấu) vì có liên quan nguy cơ xơ vữa động mạch.
- Những loại thực phẩm nào làm tăng nguy cơ xơ vữa mạch máu?
- Các loại thực phẩm như: mỡ heo, mỡ bò, mỡ gà, vịt, bơ, dầu dừa... chứa nhiều acid béo không no, các thực phẩm giàu cholesterol như phủ tạng động vật (não, bầu dục, tim, gan...), trứng... chứa nhiều cholesterol là những thức ăn làm gia tăng nguy cơ xơ vữa động mạch nên cần hạn chế, riêng lòng đỏ trứng tuy cũng nhiều cholesterol nhưng đồng thời có nhiều lecithin là chất điều hòa chuyển hóa cholesterol trong cơ thể, do đó mỗi tuần nên ăn 2-3 cái. Ngoài ra, rượu bia, thuốc lá cũng gia tăng nguy cơ xơ vữa động mạch do làm tăng tổng hợp cholesterol xấu.
- Những loại thực phẩm nào chứa nhiều cholesterol tốt có lợi cho cơ thể?
- Thực phẩm dùng hàng ngày có nhiều loại không chứa cholesterol xấu hoặc có khả năng làm giảm cholesterol có hại cho cơ thể. Điển hình như các loại họ đậu: đậu xanh, đậu đỏ, đậu đen, đậu lăng, đậu nành... Đặc biệt, trái đậu bắp nếu ăn thường xuyên góp phần kiểm soát lượng cholesterol xấu trong cơ thể, bởi trong trái đậu bắp có chứa các dưỡng chất thiết yếu có tác dụng làm giảm cholesterol trong máu. Hoặc các loại cá béo như cá hồi, cá basa, cá thu, cá ngừ, cá trích… có chất béo từ mỡ cá chứa các acid béo không no cũng là nguồn cung cấp cholesterol tốt cho cơ thể, giúp hạn chế tình trạng xơ vữa động mạch. Qua nghiên cứu, người ta nhận thấy ăn 1 chén đậu nấu chín có thể loại trừ được 20% cholesterol xấu trong cơ thể. Vì vậy, khi ăn uống cần chọn thực phẩm có các họ đậu phối hợp với nhiều rau lá và cá, thịt nạc, như vậy cơ thể sẽ nhận được lượng cholesterol tốt nhiều hơn cholesterol xấu hạn chế bệnh xơ vữa động mạch.
BS Đỗ Thị Nga
Chuyên gia Tư vấn Dinh dưỡng NutiFood
Nguyên Trưởng Phòng khám TTDD Trẻ em TPHCM
