Sáng. Ngồi ăn với chị, một người phụ nữ thành đạt, có chồng người nước ngoài. Câu chuyện vô tình bắt sang chuyện học của con cái, mới biết chị đang cho con học trường công. “Vài năm nữa, lớn một chút, chị cho cháu đi du học. Giờ không dám cho nó học trường quốc tế. Để học trường công, cho cháu học thêm tiếng Việt”.
Chiều. Tôi theo đoàn lãnh đạo thành phố đi chúc tết. Tại nhà gia đình một cán bộ lão thành cách mạng ở quận Phú Nhuận, mở cửa là một cô gái trẻ. 22 tuổi, quần lửng ngang bắp vế, áo thun xám cổ tròn, trông cô gái thật khỏe khoắn và nhanh nhẹn. “Dạ, ba mẹ con đi vắng, con mời mọi người vào nhà uống nước”, cô nói. Khách, có năm người. Chẳng ai già, nhưng so với bố mẹ cô, cũng đều là bậc lão thành, trưởng thượng. Họ đến chúc tết gia đình, thắp nén hương cho ông nội của cô gái. “Dạ, con cảm ơn mọi người đến thăm. Con chúc mọi người năm mới gặp nhiều may mắn…”, cô gái lại tiễn mọi người ra cửa.
Cô gái nói chuyện lễ phép, phát âm tiếng Việt rất dễ nghe. Nhưng, ra khỏi cửa, trong đoàn đã có người phàn nàn: Con bé học đại học ở Canada về, chẳng biết cách xưng hô cho đúng kiểu người Việt. Nói với người lớn mà cứ “mọi người” hoài!
Tối. Em gọi về chúc tết, giữa lúc đại gia đình hơn 20 người đang quây quần tại nhà bác Cả. Bố mở loa ngoài điện thoại, cả nhà nghe em từ Mỹ gọi về. Nửa vòng trái đất, giờ nghe trực tiếp tiếng của nhau, cứ như bên cạnh. Ai cũng xúc động. 19 tuổi, ăn tết quê người, tiếng em gọi về cũng rung rung: “Năm mới, con chúc mọi người sức khỏe…”.
Em ngoan từ nhỏ. Trước lúc đi Mỹ du học, em học trường công, mà toàn trường điểm ở TPHCM. Lạ cái, con trai, mà em mê nhất là môn lịch sử. Năm nào, lịch sử em cũng điểm cao tốp đầu của lớp. Từ lịch sử, em cũng mê và cũng rất tự hào với người Việt, tiếng Việt. Tiếc rằng, trong sách ở các trường công, môn tiếng Việt cũng chỉ được nhắc nhiều đến ngữ pháp, cấu trúc câu hay từ vựng, mà ít nhắc đến lễ phép trong mỗi một từ…
Nhiều người bảo: Tiếng Việt khó vì nhiều dấu, nhiều từ đồng nghĩa, đồng âm. Ít ai nhắc đến cái khó hơn của tiếng Việt nằm trong văn hóa, trong lễ phép dưới trên, trong những câu chuyện có mang điển tích…
Những cái đó, bây giờ, chỉ chờ học ở trường là không đủ.
THANH BÌNH
