Tranh chấp ngày càng nhiều

Các kiểu dáng xe gắn máy của các hãng lớn bị nhái ngày càng nhiều nhưng việc xử lý vi phạm và giải quyết tranh chấp hiện vẫn rất nan giải.

• Doanh nghiệp nói không rồi... thôi

Ngày 6-9-2005, Chi cục Quản lý thị trường (QLTT) tỉnh Vĩnh Long kiểm tra 20 cửa hàng kinh doanh xe gắn máy trên địa bàn đã phát hiện 162 chiếc xe máy có dấu hiệu vi phạm quyền sở hữu công nghiệp, trong đó 136 chiếc giống xe Wave và 26 chiếc giống xe Future II của Công ty Honda Nhật Bản. Hầu hết các chủ kinh doanh thừa nhận hành vi vi phạm, tuy nhiên, cũng có doanh nghiệp phản đối. Chẳng hạn, Công ty T&T (có trụ sở tại Hà Nội) phản đối việc Chi cục QLTT tỉnh Vĩnh Long xử phạt hành chính đối với xe máy mang nhãn hiệu Noble của họ.

Để làm rõ vấn đề, Chi cục QLTT tỉnh Vĩnh Long đề nghị Cục Sở hữu Trí tuệ (SHTT) thẩm định kiểu dáng công nghiệp (KDCN) xe máy Noble của Công ty T&T. Ngày 18-10-2005, Cục SHTT có Công văn số 2029/SHTT-TTKN khẳng định mẫu xe mang nhãn hiệu Noble trong yêu cầu thẩm định của Chi cục QLTT tỉnh Vĩnh Long vi phạm bằng độc quyền KDCN số 4306 đã cấp cho Công ty Honda Nhật Bản.

Trong khi đó, đại diện Công ty T&T nói họ không vi phạm sau khi đã tra cứu KDCN liên quan tới các sản phẩm xe máy trước đó tại Cục SHTT và được Cục SHTT khẳng định là không vi phạm các KDCN đang được bảo hộ tại Việt Nam. Tuy nhiên, tại cuộc họp liên ngành nói trên, đại diện Cục SHTT cũng xác nhận KDCN xe gắn máy của Công ty T&T mà Chi cục QLTT tỉnh Vĩnh Long niêm phong khác với kiểu dáng xe mà trước đây Công ty T&T yêu cầu tra cứu. Đến nay, vụ việc vẫn chưa có hồi kết.

Đầu tháng 12 vừa qua, Đội QLTT số 2 Chi cục QLTT tỉnh Lâm Đồng bắt quả tang Công ty TNHH Hiền Hòa bày bán 30 xe gắn máy nhái kiểu dáng xe  Jupiter của Hãng Yamaha. Trước đó, cơ quan QLTT tỉnh Hà Tĩnh,  Hưng Yên... cũng phát hiện nhiều xe gắn máy mang nhãn hiệu SUFAT do Công ty SUFAT Việt Nam Co.Ltd sản xuất có kiểu dáng giống xe Jupiter của Hãng Yamaha. Tuy nhiên, qua các cuộc tiếp xúc với các cơ quan chức năng, Công ty SUFAT khẳng định những sản phẩm của mình đã có nhiều chi tiết xe khác hẳn với kiểu dáng bảo hộ của Yamaha.

• Tra cứu kiểu dáng trước khi sản xuất

Các trường hợp nêu trên là những ví dụ điển hình cho thấy tranh chấp về KDCN đối với xe gắn máy quả thực là vấn đề khiến các cơ quan chức năng... đau đầu. Tại hội thảo về bảo hộ quyền SHTT trong lĩnh vực xe gắn máy được tổ chức mới đây ở TP.HCM, bà Trương Thùy Trang, PGĐ Sở Khoa học Công nghệ TP.HCM (phụ trách về SHTT) cho biết tình trạng xâm phạm quyền SHTT đối với KDCN xe máy khá nhiều nhưng biện pháp ngăn chặn chưa mấy hiệu quả vì còn nhiều bất cập, hình thức xử phạt còn quá nhẹ, chưa có tính răn đe.

Ông Trần Việt Hùng, Cục phó Cục SHTT, cho rằng, để hạn chế vi phạm, các nhà sản xuất có sản phẩm được bảo hộ nên bảo vệ chính mình, khi phát hiện những trường hợp nghi vấn thì liên hệ với các cơ quan chức năng để giải quyết sớm. Ông Hùng cũng lưu ý, các cơ quan thực thi quyền SHTT như QLTT, Hải quan, Công an, Thanh tra Sở Khoa học- Công nghệ... cần thực hiện đúng thủ tục, quy trình kiểm tra, xử lý đối với các trường hợp vi phạm để tránh tình trạng kiện tụng về sau.

Theo các nhà sản xuất, Cục SHTT cần có sự thẩm định kỹ lưỡng ngay từ đầu trước khi cấp bằng bảo hộ độc quyền cho các KDCN xe gắn máy bởi thực tế cho thấy, các kiểu dáng xe máy hiện có trên thị trường đều có những chi tiết tương tự rất khó nhận ra. Theo ông Nguyễn Thanh Hồng, Trưởng phòng Thực thi và Giải quyết khiếu nại Cục SHTT, điều tiên quyết để được cấp bằng bảo hộ độc quyền KDCN xe gắn máy là những điểm mới phải mang tính quốc tế (tức có sự khác biệt) so với các KDCN đã được bảo hộ trước đó.

Như vậy, việc yêu cầu các doanh nghiệp gửi kiểu dáng xe dự định sản xuất đi tra cứu tính mới ngay từ đầu và sản xuất theo đúng mẫu xe đã tra cứu cũng là biện pháp để hạn chế sự tranh chấp. Mặt khác, theo ý kiến của nhiều chuyên gia SHTT, việc tăng cường việc kiểm soát của các cơ quan thực thi quyền SHTT là điều cần thiết để hạn chế sản phẩm xe máy vi phạm KDCN tung ra thị trường, giảm thiệt hại cho nhà sản xuất và cả người tiêu dùng.

KHÁNH LINH