Triển lãm những đồ vật thời nhà Nguyên đang diễn ra tại Bảo tàng Nghệ thuật Thủ đô (MMA), New York từ ngày 30-9-2010 đến 2-1-2011. Nội dung cuộc triển lãm là loại hình nghệ thuật đại diện cho thời nhà Nguyên (1271-1368) bao gồm tranh vẽ, trang sức vàng bạc, tượng điêu khắc, dệt may, gốm sứ, sơn mài và nghệ thuật trang trí, thể hiện giai đoạn lịch sử từ năm 1215 (năm sinh của Hốt Tất Liệt) đến năm 1368, thời kỳ suy thoái của nhà Nguyên.
Theo ông Zhixin Jason Sun, người quản lý của Cục Nghệ thuật châu Á của MMA, triển lãm này có quy mô lớn nhất tại MMA trong những năm gần đây. “Nó bao gồm các dạng nghệ thuật khác nhau, trường phái và các nhóm dân tộc phản ánh những xu hướng nghiên cứu mới nhất của lịch sử và cho thấy sự phát triển của triều đại nhà Nguyên”, ông nói. Được thành lập và cai trị bởi người Mông Cổ, triều đại nhà Nguyên nổi tiếng về văn hóa phong phú và đa dạng, chấp nhận các tôn giáo. Việc thống nhất đất nước 2 miền Bắc - Nam Trung Quốc đã dẫn tới thay đổi cơ bản trong nghệ thuật, kết quả của sự hợp nhất các phong cách của vùng và sự ra đời của loại hình nghệ thuật mới từ các khu vực lân cận.
220 hiện vật được trưng bày tại MMA, New York.
“Đây là một dịp hiếm hoi khi tất cả các tác phẩm nghệ thuật quý giá thời nhà Nguyên có thể tập trung lại tại MMA”, ông Wang Jun, người đứng đầu của Hội Triển lãm nghệ thuật Trung Quốc, Cục Quản lý di sản văn hóa cho biết. Theo ông, thông qua các cuộc triển lãm chắc chắn người xem sẽ có một hiểu biết tốt hơn về những thành tựu xã hội, kinh tế và văn hóa của triều đại nhà Nguyên. Nghệ thuật thời kỳ này có ảnh hưởng lâu dài đến nghệ thuật Trung Quốc cho đến ngày nay.
Được biết, đây là cuộc triển lãm quốc tế mượn hiện vật để trưng bày lớn nhất của MMA năm nay và đã được chuẩn bị hơn ba năm. Trong số 220 hiện vật, có 109 hiện vật đã được lấy từ 23 viện bảo tàng lục địa, phần còn lại chủ yếu đến từ Nhật Bản, châu Âu và Mỹ. Bảo tàng Cung điện quốc gia tại Đài Bắc cũng cung cấp các hiện vật bao gồm các bức chân dung vẽ trên lụa được biết đến rộng rãi của Hốt Tất Liệt. Cuộc triển lãm được sắp xếp theo bốn phần. Phần thứ nhất nói về cuộc sống hàng ngày, đặc biệt là về triều đình và các thành phố thủ đô: Xanadu (trong khu tự trị Nội Mông) và Dadu (Bắc Kinh ngày nay).
Phần hai gồm các bức chân dung đặc trưng của các hoàng đế và các phu nhân của họ, cũng như trang phục, đồ trang sức và các mặt hàng cao cấp sử dụng hàng ngày khác. Phần ba bao gồm các bức tranh và tác phẩm điêu khắc có liên quan đến các tôn giáo khác nhau hiện hữu trong thời gian đó như Phật giáo, Đạo giáo, Kitô giáo, Hồi giáo, Ma Ni giáo và Ấn Độ giáo; các bức tranh và thư pháp của mỗi nghệ sĩ lớn và trường phái của thời kỳ này cũng dành vai trò nổi bật. Phần cuối cùng của triển lãm tập trung vào nghệ thuật trang trí, với sự nhấn mạnh về sơn mài, gốm sứ và dệt may. Đó là sự khởi đầu và phát triển của lớp trang trí dưới nước men có trên các hiện vật quan trọng, đặc biệt là màu xanh - trắng, dần dần trở thành một kiểu đồ sứ phổ biến rộng khắp trong cả châu Á và châu Âu.
Giữ vai trò như một nhà tổ chức chính, Hội Triển lãm Nghệ thuật Trung Quốc chịu trách nhiệm về việc lựa chọn và thu thập tất cả 109 hiện vật từ 23 viện bảo tàng lục địa. Đây là lần thứ hai họ hợp tác với MMA tổ chức một cuộc Triển lãm Nghệ thuật Trung Quốc quy mô lớn. “Các hiện vật tiêu biểu chúng tôi đã chọn có thể phản ánh những đặc trưng nghệ thuật nhà Nguyên trong nhiều khía cạnh, như vàng bạc, áo quần, nghệ thuật khắc gạch, những pho tượng tôn giáo, gốm sứ và các bức tranh”, Zhao Gushan, Trưởng Ban Hội Triển lãm Nghệ thuật Trung Quốc nói. Ông Zhao cũng cho biết thêm, để phản ánh thời trang của thời kỳ đó, một số vàng và bạc cổ, chẳng hạn như để trang trí cho kiểu tóc Gugu đã được lựa chọn. Trong thời nhà Nguyên, giá trị của một vật phụ thuộc vào giá trị nội tại của nó. Những thứ để mặc hoặc cầm tay, như vàng, lụa, ngọc trai, đá quý được coi là có giá trị cao nhất. Triều đại nhà Nguyên được coi là một trong những thời kỳ sáng tạo nhất trong nghệ thuật trang trí của Trung Quốc.
Để bổ sung cho việc mượn hiện vật triển lãm lớn này, MMA cũng tổ chức một cuộc đồng triển lãm mang tên “Cuộc cách mạng của nhà Nguyên: Nghệ thuật và sự thay đổi triều đại”, giới thiệu khoảng 70 mẫu hiện vật thời nhà Nguyên và thời kỳ đầu các triều đại nhà Minh (1368-1911) với các bộ sưu tập tư nhân và công cộng từ khu vực New York. Riêng với các tác phẩm tranh vẽ và thư pháp Trung Quốc sẽ được triển lãm tại phòng trưng bày thường trực của bảo tàng đến 9-1-2011. Bên cạnh đó, một loạt các bài giảng và phim tài liệu có liên quan cũng sẽ được trình bày.
LỘC NGUYỄN
