Quan hệ giữa Saudi Arabia với đa số theo Hồi giáo dòng Sunni và Iran cùng nhiều nước khác theo Hồi giáo dòng Shiite đang trở nên căng thẳng sau khi Saudi Arabia xử tử 47 giáo sĩ, trong đó có giáo sĩ kỳ cựu dòng Shiite Sheikh Nimr al-Nimr, 56 tuổi. Người biểu tình đã đốt phá các cơ sở của Saudi Arabia ở Iran, sau đó biểu tình lan ra nhiều nước khác.
Cộng đồng Hồi giáo Shiite nổi giận
Sheikh Nimr al-Nimr là một trong 47 người bị xử tử vì tội khủng bố. Theo BBC, đây là người ủng hộ các cuộc biểu tình của người Shiite trong phong trào cách mạng mùa xuân ở Saudi Arabia trong năm 2011 và là người có ảnh hưởng lớn trong cộng đồng thiểu số người Shiite ở Saudi Arabia.
Việc Saudi Arabia xử tử Sheikh Nimr làm dấy lên sự tức giận và phản đối tại các cộng đồng người Hồi giáo Shiite với các cuộc biểu tình ở ngay tại phía Đông Saudi Arabia cũng như ở Iran, Bahrain, Iraq, Pakistan và một số cộng đồng người Shiite tại các nước châu Âu. Tại thủ đô Tehran, Iran, người biểu tình giận dữ xông vào Đại sứ quán Saudi Arabia vào cuối ngày 2-1 (giờ địa phương, tức sáng 3-1 giờ Việt Nam) đập phá đồ đạc và phóng hỏa trước khi bị cảnh sát giải tán.
Tại Mashhad, thành phố lớn thứ hai của Iran, những người biểu tình cũng đã đốt cháy Lãnh sự quán Saudi Arabia, giương cao biểu ngữ đòi đền mạng cho giáo sĩ Sheikh Nimr al-Nimr. Cảnh sát đã phải dùng hơi cay để giải tán đám đông. Tại Iraq, hàng trăm người đã biểu tình phản đối tại thành phố Karbala linh thiêng của người Shiite. Nhà lập pháp Khalaf Abdelsamad đã kêu gọi đóng cửa Đại sứ quán Saudi Arabia tại thủ đô Baghdad và hối thúc chính phủ trục xuất Đại sứ Saudi Arabia.
Người biểu tình đốt Đại sứ quán Saudi Arabia ở Tehran, Iran
Bộ Ngoại giao Iran ra tuyên bố cho biết Saudi Arabia sẽ phải trả giá đắt cho hành động của mình và Iran triệu tập Đại sứ Saudi Arabia ở Tehran để phản đối. Phía Saudi Arabia đã phàn nàn rằng Iran đã “can thiệp trắng trợn” vào nội bộ của Saudi Arabia.
Saudi Arabia được xem là một trong những nước thi hành án tử hình nhiều nhất trên thế giới. Năm 2015, nước này thực hiện hơn 150 vụ hành quyết, con số cao nhất trong vòng 20 năm qua tại đây.
Quốc tế quan ngại
Việc Saudi Arabia xử tử 47 người bị kết tội khủng bố, trong đó có Giáo sĩ Hồi giáo dòng Shiite Nimr al-Nimr đã vấp phải sự chỉ trích mạnh mẽ của quốc tế.
Liên minh châu Âu (EU) đã bày tỏ quan ngại sâu sắc, đồng thời cảnh báo rằng vụ việc này có thể gây ra “các hậu quả nghiêm trọng” đối với khu vực. Trong khi đó, Mỹ đã cảnh báo Saudi Arabia, quốc gia có người Hồi giáo dòng Sunni chiếm đa số, rằng việc nước này xử tử giáo sĩ Nimr al-Nimr sẽ khiến Riyadh phải đối mặt với “nguy cơ gia tăng căng thẳng tôn giáo”. Ngoài ra, theo AP, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ John Kirby cũng hối thúc Saudi Arabia “tôn trọng và bảo vệ” nhân quyền, đảm bảo việc xét xử minh bạch và công bằng trong tất cả các vụ án. Ông cũng tái khẳng định sự cần thiết của việc các nhà lãnh đạo Trung Đông cần tăng gấp đôi nỗ lực để giảm leo thang căng thẳng khu vực. Thủ tướng Iraq Haider al-Abadi cũng cho rằng vụ Riyadh xử tử ông Sheikh Nimr al-Nimr có thể gây ra những hậu quả tiêu cực đối với an ninh khu vực.
Tổng Thư ký Liên hiệp quốc Ban Ki-moon cho biết, ông “vô cùng thất vọng” trước vụ xử tử giáo sĩ Hồi giáo Shiite Sheikh Nimr al-Nimr và 46 người khác ở Saudi Arabia. Ông kêu gọi Chính phủ Saudi Arabia bình tĩnh và kiềm chế. Tổng Thư ký Liên hiệp quốc kêu gọi người dân các nước bình tĩnh và kiềm chế trước cái chết của ông Sheikh Nimr al-Nimr và thúc giục tất cả các nhà lãnh đạo khu vực tránh làm tăng thêm căng thẳng giáo phái.
THỤY VŨ (tổng hợp)
