Vụ kiện đầu tiên về bản quyền sách

Công ty Văn hóa Sáng tạo Trí Việt (First News) vừa khởi kiện hai trường ngoại ngữ lớn trên địa bàn TPHCM vi phạm bản quyền các sản phẩm trí tuệ do First News sở hữu. Đây là lần đầu tiên, một đơn vị làm sách kiện các trường ngoại ngữ về bản quyền.

Không thể làm ngơ

First News là một trong những đơn vị bị vi phạm bản quyền nhiều nhất trong làng sách hiện nay. Theo ông Nguyễn Văn Phước, giám đốc công ty, 100% sách của đơn vị bị vi phạm bản quyền, mức vi phạm lớn đến nỗi dù hầu hết sách đều bán chạy trên thị trường nhưng với đơn vị, chỉ có 10% số đầu sách là có lợi nhuận, số còn lại chỉ đủ thu hồi vốn hoặc lỗ.

Chính vì thế, First News trở thành đơn vị năng nổ nhất trong việc chống nạn vi phạm bản quyền. Không chỉ kêu gọi, đơn vị này còn chủ động bố trí người theo dõi, lấy chứng cứ, báo cơ quan chức năng. Có nhiều vụ theo dõi bắt sách lậu kéo dài từ TPHCM ra Hà Nội, lên Lạng Sơn… Thế nhưng, hầu hết trường hợp đều “đầu voi đuôi chuột”, việc xử phạt nếu có đều chưa đủ sức răn đe, thậm chí có khi còn bị bỏ lửng cho qua.

Cất công truy tìm, First News đã phát hiện ngay trên địa bàn TPHCM có một hình thức vi phạm bản quyền công khai, trắng trợn. Đó là ở nhiều trường, trung tâm ngoại ngữ ngang nhiên in ấn, sao chép các đầu sách học ngoại ngữ do First News sở hữu bản quyền. Khi bị nhắc nhở, các đơn vị đã biện minh rằng không biết Luật Sở hữu trí tuệ, không biết làm vậy là vi phạm và vụ việc đành xếp lại như nhiều vụ vi phạm bản quyền khác trước đó. Tuy nhiên, tình trạng xâm phạm bản quyền ở các trường, trung tâm ngoại ngữ ngày càng nặng nề và biến tướng tinh vi hơn. Nhiều trường đã “khôn khéo” che tên nhà xuất bản, logo đơn vị làm sách, thậm chí còn thay đổi tên sách để học viên không biết tìm đâu ra, bắt buộc phải mua của trường với giá cao hơn cả sách thật dù chất lượng chỉ dừng ở mức sao chép! Dù đơn vị sở hữu bản quyền đã nhiều lần thông báo, đề nghị, kêu gọi… nhưng các trường, trung tâm vẫn làm ngơ, tiếp tục vi phạm bản quyền. First News đã phải kết hợp với Văn phòng luật sư Người nghèo khởi kiện 2 trường ngoại ngữ tại TPHCM ra TAND TPHCM.

Kiện đến cùng

Hai trường ngoại ngữ bị khởi kiện lần này là Trường Anh ngữ quốc tế Úc châu, trụ sở chính tại 203 Võ Văn Ngân, phường Linh Chiểu, quận Thủ Đức và Trường Anh văn Hội Việt - Úc (Công ty TNHH Hội Việt - Úc) số 429 Tùng Thiện Vương, phường 12, quận 8. Theo ông Phước, dù số lượng các trường, trung tâm ngoại ngữ vi phạm bản quyền rất nhiều nhưng 2 trường trên là nghiêm trọng nhất. Tổng số tiền First News đòi bồi thường vi phạm quyền sở hữu trí tuệ là 760 triệu đồng chia đều cho hai trường. Theo luật sư của First News, con số trên được đưa ra dựa theo 4 yếu tố là tổn thất cơ hội kinh doanh, suy giảm lợi nhuận, tổn thất tinh thần và chi phí khắc phục hậu quả. Tuy nhiên, cũng theo ông Phước, vụ kiện chủ yếu nhằm mục đích cảnh báo, kêu gọi sự chú ý của công luận vào vấn đề tôn trọng bản quyền, còn số tiền trên thực tế không quan trọng vì chi phí chuẩn bị cho vụ kiện đến nay đã xấp xỉ gần 1 tỷ đồng.

Theo ông Lê Hoàng, Chủ tịch HĐQT Tổng Công ty văn hóa Sài Gòn, vụ kiện rất đáng chú ý. Cách đây hơn 10 năm, khi còn là Giám đốc NXB Trẻ, ông Lê Hoàng đã liên tục đối phó với sách lậu vi phạm bản quyền, rồi lần lượt các giám đốc tiếp theo của NXB cũng chật vật với sách lậu. Đã có nhiều cuộc họp báo, nhiều công văn kêu cứu về nạn sách lậu được gửi đi nhưng vẫn rơi vào sự im lặng đáng sợ. Đã nhiều lần, NXB Trẻ tính đến việc khởi kiện nhưng chi phí quá cao trong khi mức đòi bồi thường lại không đủ bù lại. Đó cũng là tình trạng chung của nhiều đơn vị trong việc chống sách lậu hiện nay.

Trong khi đó, với việc chấp nhận tổn thất, cam kết theo đuổi đến cùng vụ kiện, First News đã trở thành đơn vị đi đầu lôi vụ việc vi phạm bản quyền trong lĩnh vực sách, xuất bản ra trước vành móng ngựa. Chính vì thế, vụ kiện trên được giới làm sách chăm chú theo dõi và dư luận công chúng trông đợi vì lâu nay sách lậu vẫn ngang nhiên tồn tại khiến người dân thiếu tin tưởng vào tính nghiêm minh của pháp luật.

Tường Vy