Kỷ niệm 118 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19-5-1890 - 19-5-2008): Làng 19 tháng 5

Mảnh làng đó nằm trên triền cát chạy theo bờ bãi của vịnh Hòn La, xã Quảng Đông, huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình. Thế hệ đầu tiên định cư đặt tên làng là “19 tháng 5” không chỉ để kỷ niệm ngày thành lập làng (19-5-1960), mà nó còn có ý nghĩa to lớn hơn là mỗi một người dân của làng phải sống xứng đáng với tên làng, với ngày sinh của Bác Hồ kính yêu.

Anh hùng từ ngày đầu lập làng

Năm 1960, thực hiện chủ trương của trên, hơn 50 hộ dân của các xã Cảnh Dương, Quảng Tùng (Quảng Trạch) tình nguyện ra vùng đất dưới chân núi Đèo Ngang, xã Quảng Đông lập làng mới mang tên “19 tháng 5”. Một trong những người khai khẩn làng, cụ Phạm Đình Kế (92 tuổi) kể: “Ngày đó tui là Đảng ủy viên xã Cảnh Dương, được phân công dẫn dắt dân làng khai hoang vùng cát ven vịnh Hòn La. Vùng đất này ngày đó hoang vu, hùm beo trên núi ngày mô cũng ra dọa người. Ai cũng sợ nhưng người mô cũng tự hào vì tên làng duy nhất ở nước Nam mang ngày sinh Bác Hồ. Thế nên các hộ dân ở lại, siêng năng chăm chút cuộc sống.

Người làng “19 tháng 5” đã bám làng, chiến đấu hiển hách trong những năm tháng chống Mỹ cứu nước. Trong vòng 3 tháng giữa năm 1968, dân làng anh dũng bắn rơi 3 máy bay của giặc Mỹ, trong đó có 1 chiếc được ghi công đầu cho Đội thiếu sinh quân của làng.

Ông Đậu Văn Kế, Đội trưởng đội thiếu sinh quân kể lại: “Bây chừ ai cũng gần 60 tuổi, hồi đó bọn tui có 17 người, trẻ măng, mới mười lăm, mười sáu tuổi đã ôm súng bắn rơi máy bay Mỹ. Tự hào lắm. Trong chiến tranh, người làng “19 tháng 5” còn chứng kiến một mình xã đội phó Mai Văn Quyến với khẩu AK đánh lui toán biệt kích xâm nhập. Tự hào lắm”.

Trong chiến dịch quân sự Hòn La năm 1972, tiếp nhận hàng viện trợ từ tàu Hồng Kỳ (Trung Quốc), người làng “19 tháng 5” cùng với bộ đội vượt qua muôn vàn sự dày đặc của bom từ trường, thủy lôi, bom từ máy bay, đạn từ tàu chiến của giặc để vận chuyển hàng trăm tấn gạo từ tàu Hồng Kỳ vào bờ an toàn nhằm tiếp viện cho chiến trường. Không những thế, người làng còn đưa tiễn hàng chục con em của mình lên đường ra chiến trận. Dù chiến đấu ở chiến trường nào, con dân của làng vẫn gan dạ với tinh thần của quê hương “19 tháng 5”.

Đi lên từ mái chèo trên tay

Nước nhà thống nhất, người làng “19 tháng 5” hăm hở bắt tay vào xây dựng cuộc sống mới, ai cũng hăng say sản xuất, cần mẫn lao động trên những trảng cát trắng ngút mắt. Cả làng thành lập một hợp tác xã, phó thôn Tạ Duy Phong kể: “Dân làng 19 tháng 5 xây dựng cuộc sống sau hòa bình khí thế lắm. Lập hợp tác xã, làm đủ nghề từ lò vôi, lò gạch, cày ruộng, cuốc khoai, vào khơi ra lộng nhưng làng làm mãi vẫn không đủ ăn do cơ chế buộc chặt. Bước vào thời kỳ đổi mới mở cửa, dân làng thi đua vay vốn để làm ăn. Từ chỗ chỉ có 2 chiếc thuyền chèo tay, nay có hơn 100 thuyền máy, dân làng không bỏ xứ đi xa, ai cũng ở lại quê hương “19 tháng 5” cùng phấn đấu, cùng cật lực vun đắp cuộc sống.”

Hiện tại, làng “19 tháng 5” xem đánh bắt thủy hải sản ở vịnh Hòn La là thu nhập chính. Trước mặt làng là biển, những rạn san hô như tồn tại vô tận theo năm tháng đã sản sinh cho dân làng nhiều món lợi to lớn. Hiện tại, nghề thủy sản ở làng “19 tháng 5” mỗi năm thu về cho dân làng gần 10 tỷ đồng. Phó thôn Tạ Duy Phong đã nói rất hình ảnh như thế này để mô tả cuộc sống người làng hiện tại: “Dân làng đã miệt mài xây dựng quê hương đàng hoàng hơn, to đẹp hơn. Rứa là đúng như lời căn dặn của Bác Hồ”.

Làng “19 tháng 5” hiện có gần 200 hộ dân với gần 700 nhân khẩu nhưng nhà nào cũng có ti vi, hơn 200 xe gắn máy được mua về nhằm tiện bề đi lại và làm ăn buôn bán. Mọi người nói rằng, tất thảy dân làng đều đi lên từ mái chèo trên tay và đòn gánh trên vai. Họ bắt đầu từ những thứ nhỏ nhất để cuộc sống hôm nay khấm khá hơn.

Làng “19 tháng 5” làm theo lời Bác

Khi Bộ Chính trị phát động phong trào: “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, ban lãnh đạo thôn “19 tháng 5” đã nhanh chóng hưởng ứng và trở thành đơn vị phát động cuộc học tập và làm theo tấm gương Bác Hồ đầu tiên ở miền cát Quảng Bình. Làng chia thành 3 xóm, trưởng thôn và Bí thư chi bộ làm giám khảo cuộc thi kể chuyện Bác Hồ vào những ngày lễ trọng. Hội phụ nữ thôn, Hội cựu chiến binh, Đoàn thanh niên… của làng cũng nô nức tham gia.

Những đêm làng “19 tháng 5” thi kể chuyện Bác Hồ là dân quanh vùng gần như thức chong để nghe nhiều câu chuyện cảm động về vị cha già kính yêu. Trẻ con, người lớn, phụ nữ, phụ lão ai cũng háo hức lội cát, đến trước sân làng xem 3 xóm kể chuyện Bác Hồ. Ai cũng say sưa, ai cũng phấn khởi xem để cuộc sống cho ngày hôm sau và mãi mãi được học theo tấm gương Bác Hồ kính yêu. Ngư dân Đậu Văn Kế nói: “Làng có tên của ngày sinh Bác Hồ nên nhà mô cũng sống nền nếp, kính trên nhường dưới, đi thưa về trình.

Làng mới 48 năm thành lập, chưa là cái chi so với nhiều làng có truyền thống dặn dày hàng trăm, hàng ngàn năm, nhưng làng tui tự hào được mang tên “19 tháng 5” nên con em ai cũng sống gương mẫu hơn so với làng khác”. Đi một vòng quanh làng, nhà nào cũng trang trọng treo ảnh Bác Hồ ở gian giữa, trẻ em của làng gặp người lạ liền cúi đầu, vòng tay chào lễ phép. Không khí làng “19 tháng 5” hơn hẳn nhiều làng khác với một trầm tích tự hào hiếm có. Vậy nên người làng ai cũng nguyện sống xứng danh với tên làng mang ngày sinh của Bác Hồ.

Minh Phong