Bài 2: Người tiêu dùng cần vào cuộc

Việc đòi hỏi người bán xuất hóa đơn đi kèm hàng hóa không chỉ giúp người tiêu dùng tránh được khả năng mua nhầm hàng kém chất lượng, hàng lậu, trốn thuế mà còn góp phần đấu tranh chống lại bọn tội phạm, gian lận thương mại, chống thất thu thuế cho nhà nước.

• Lợi dụng AFTA trốn thuế

Theo quy định của Khu vực Mậu dịch tự do thương mại ASEAN (gọi tắt là AFTA), thuế suất hàng nhập khẩu từ các nước ASEAN kể từ ngày 1-1-2006 được áp theo biểu thuế của Hiệp định chung về ưu đãi thuế quan giữa các nước ASEAN (gọi tắt là CEPT), và mức thuế suất này sẽ được duy trì ở mức 0%-5%.

Tuy nhiên, để được hưởng thuế theo CEPT, hàng hóa nhập khẩu phải có giấy chứng nhận xuất xứ mẫu D (C/O Form D) chứng nhận rằng: đây là hàng hóa có xuất xứ từ một nước thành viên ASEAN, và hàm lượng ASEAN (giá trị sản phẩm do ASEAN sản xuất) trong hàng hóa phải đạt ít nhất từ 40% trở lên. Nếu không có C/O Form D thì hàng hóa sẽ không được hưởng mức thuế nhập khẩu ưu đãi nêu trên mà vẫn phải chịu mức thuế nhập khẩu thông thường là 40%-50% khi thâm nhập vào thị trường của những nước thành viên ASEAN.

Lợi dụng ưu đãi này, những đối tượng gian lận thương mại đã sử dụng C/O Form D giả để trốn thuế nhập khẩu (nếu hàng hóa không đủ 40% hàm lượng ASEAN), hoặc tránh được các chi phí về thủ tục (khá chặt chẽ và tốn thời gian) khi xin cấp C/O Form D (nếu hàng hóa đủ 40% hàm lượng ASEAN). Điển hình là mới đây các cơ quan chức năng của Việt Nam, Thái Lan và hãng điện tử Sony đã phát hiện 23 lô hàng nhập khẩu tại cửa khẩu Cầu Treo sử dụng C/O Form D giả với chứng nhận 100% giá trị sản phẩm Thái Lan (hàng hóa gồm nhiều chủng loại như ti vi, tủ lạnh, nồi cơm điện, lò vi ba…).

Lô hàng nhập khẩu này đều xuất phát từ một nhà xuất khẩu duy nhất tại Thái Lan là Chokchaimukdahan Import-Export. Còn đơn vị nhập khẩu là Doanh nghiệp tư nhân Thanh Đạm (Hà Tĩnh). Tất cả hàng hóa của lô hàng đều mang các nhãn hiệu lớn của Nhật Bản như Sony, Panasonic, Hitachi, Sharp... Và chỉ tính riêng phần ti vi thì trị giá cũng đã lên đến 729.230 USD (trong đó ti vi nhãn hiệu Sony là 556.730 USD).

• Ngành thuế, hải quan nói gì?

Trao đổi với phóng viên báo SGGP, ông Nguyễn Trọng Hạnh, Phó Cục trưởng Cục Thuế TPHCM, cho biết: Việc quản lý thuế của các trung tâm, siêu thị điện máy trên địa bàn TPHCM hiện nay theo hình thức kê khai (kê khai hàng nhập vào, hàng bán ra để tính thuế). Tuy nhiên nhiều doanh nghiệp chưa thực sự tự giác, trung thực trong kê khai để tính thuế, dẫn đến thất thu thuế trong lĩnh vực này là không ít.

Đề cập tình trạng không xuất hóa đơn bán hàng ở một số doanh nghiệp, ông Hạnh khẳng định đó là hành vi vi phạm pháp luật về thuế. “Pháp luật quy định tất cả các loại hàng hóa đều phải tính thuế và thuế được thể hiện trong hóa đơn. Nếu bán hàng mà không xuất hóa đơn thì rõ ràng là trốn thuế” - ông Hạnh nói. Hiện nay, pháp luật về thuế đã khá rõ ràng, tuy nhiên, để chống thất thu thuế, ngành thuế rất cần sự phối hợp đồng bộ giữa các ngành chức năng, sự tự giác của các doanh nghiệp và đặc biệt là sự trợ giúp của quần chúng nhân dân trong quá trình đấu tranh, hạn chế các loại tội phạm, các đối tượng gian lận thương mại và trốn thuế.

Về các trường hợp giả C/O trốn thuế, một lãnh đạo của Tổng cục Hải quan cho biết: hầu hết các mặt hàng nhập lậu để trốn thuế hiện nay là hàng công nghệ cao, có giá trị lớn. Mà những mặt hàng này, theo các chuyên gia am hiểu thị trường, đa số không thể đạt đến mức 40% hàm lượng ASEAN theo quy định.

Do vậy, “chiêu” gian lận thường được bọn tội phạm sử dụng nhiều nhất hiện nay là chuyển hàng từ các nước châu Á, châu Âu (nhiều nhất là hàng của Nhật Bản, Hàn Quốc, Ý, Đức) sang Singapore, Thái Lan rồi từ đó làm thủ tục giả C/O để nhập về Việt Nam hưởng thuế suất ưu đãi. Trong khi đó, rất nhiều siêu thị điện máy trong nước hiện đang là “ổ chứa” của các loại hàng này, kể cả các mặt hàng nhập lậu từ Trung Quốc cũng giả danh hàng ASEAN bán rẻ do được giảm thuế. Vì vậy, không chỉ các cơ quan chức năng mà ngay cả người tiêu dùng cũng phải hết sức cẩn trọng để tránh mua nhầm hàng trốn thuế, kém chất lượng.

Theo ông Nguyễn Nam Vinh, Chủ nhiệm Văn phòng Khiếu nại của Người tiêu dùng phía Nam, điều người tiêu dùng cần đặc biệt lưu tâm khi mua hàng là phải lấy hóa đơn. Việc đòi hỏi người bán xuất hóa đơn đi kèm hàng hóa không chỉ giúp người tiêu dùng tránh được khả năng mua nhầm hàng kém chất lượng, hàng lậu, trốn thuế, mà còn góp phần đấu tranh chống lại bọn tội phạm, gian lận thương mại, chống thất thu thuế cho nhà nước. 

NGUYỄN THU TUYẾT