Sách, ngay từ đầu đã được xem là sản phẩm phù hợp nhất cho môi trường thương mại điện tử (TMĐT) với những ưu điểm như dễ quảng bá, chọn lựa, phân phối, bảo quản… Vừa qua, Fahasa đã chính thức bước chân vào TMĐT với những ưu thế hứa hẹn mang đến sự thay đổi lớn ở lĩnh vực này.
Khởi đầu gian nan
Bất cứ ai quan tâm đến loại hình bán sách qua mạng đều biết đến trang web minhkhai.com.vn, một trong những trang web đầu tiên ra đời hơn 15 năm trước chuyên kinh doanh sách qua mạng. Do đặc thù thời điểm ra mắt, nhu cầu mua sách qua mạng trong nước còn ít nên trang web này chủ yếu phục vụ bạn đọc Việt kiều. Cũng vì thế, dù có thâm niên lâu năm, rất nổi tiếng tại nước ngoài nhưng ở trong nước www.minhkhai.com.vn lại không quá nổi bật.
Sau www.minhkhai.com.vn, còn có rất nhiều đơn vị khác bước vào lĩnh vực kinh doanh sách trực tuyến như www.saharavn.com, www.davibooks.vn, www.vinabook.com… nhưng cái tên được nhắc đến nhiều nhất vẫn là tiki.vn. Đây là mô hình phát triển TMĐT điển hình từ việc kinh doanh sách. Trần Ngọc Thái Sơn, ông chủ của www.tiki.vn bắt đầu gần như với hai bàn tay trắng, nhưng nhờ có chuyên môn về công nghệ thông tin nên ông tiết giảm tối đa chi phí thiết kế trang web, đầu tư hạ tầng kỹ thuật. Chỉ có trong tay kho sách vỏn vẹn hơn 100 nhan đề chuyên về kinh tế, ông Sơn vẫn mạnh dạn giới thiệu kho dữ liệu hơn 2.000 nhan đề trên trang web của mình. Khách có nhu cầu đặt mua, Tiki sẽ đến lấy tại các đối tác rồi giao hàng cho khách. Đây được xem là cách làm tiêu biểu của nhiều trang web bán sách hiện nay, để vừa giảm số vốn ban đầu, vừa an toàn trong kinh doanh. Để thu hút bạn đọc, Tiki thực hiện rất nhiều chính sách khuyến mại như bọc sách miễn phí, bán sách siêu rẻ trong giờ vàng… dần tạo được thói quen mua sách qua mạng cho bạn đọc trong nước. Từ thành công của sách, Tiki được các nhà đầu tư nước ngoài chú ý và rót vốn mở rộng quy mô. Đến nay, ngoài sách, Tiki còn kinh doanh rất nhiều mặt hàng khác như: thiết bị điện tử, đồ gia dụng, mỹ phẩm… Tiki đang đi lại con đường của Amazon - nhà bản lẻ trực tuyến lớn nhất thế giới - cũng có cùng mở đầu từ kinh doanh sách.
Tuy nhiên, không phải ai cũng thành công như Tiki, trong kinh doanh sách qua mạng tại Việt Nam cũng đã ghi nhận rất nhiều trang TMĐT kinh doanh sách có khởi đầu mạnh mẽ nhưng rồi vì nhiều lý do đã thất bại.
Độc giả đăng ký mua sách qua mạng
Cạnh tranh gay gắt
Khoảng 5 năm vừa qua, TMĐT về sách phát triển sôi động nhất. Một www.saharavn.com chói sáng ngắn ngủi, một tiki thành công bất ngờ, một vinabook vất vả rồi quay lại mạnh mẽ, những bookbuy, nhasachtructuyen, sachgiamgia luôn lăm le lật đổ người đi trước… Thế nhưng, giữa sự sôi động đó, các nhà sách truyền thống, những “ông lớn” trong làng sách lại hầu như đứng ngoài cuộc chơi này. Hiếm hoi có nhasachphuongnam của Công ty Văn hóa Phương Nam tham gia nhưng lại thiếu đi dấu ấn riêng, dù có lúc họ được trông chờ sẽ tạo nên sự đột phá với dòng sách điện tử (ebook).
Chính vì vậy, việc đầu tháng 10 vừa qua, Công ty cổ phần Phát hành sách TPHCM (Fahasa) ra mắt trang TMĐT tại địa chỉ www.fahasa.com đã gây chú ý trong làng kinh doanh sách cả nước. Cần nhớ rằng để có thể bước chân vào lĩnh vực kinh doanh sách, Amazon đã phải mua bản quyền sử dụng ngân hàng dữ liệu của Công ty Baker & Taylor - nhà cung cấp sách lớn nhất cho các hiệu sách ở Mỹ. Với Fahasa, ngay từ đầu họ đã khẳng định sở hữu kho sách lớn nhất hiện nay trên thị trường trong nước và chẳng ai nghi ngờ điều đó. Ngoài ra, với các trang TMĐT sách khác, bán sách qua mạng là cách duy nhất thì với Fahasa, bán qua mạng chỉ là một trong lối ra của sản phẩm bên cạnh hệ thống nhà sách lớn nhất cả nước.
Nếu nguồn sách còn có thể khắc phục bằng cách này hay cách khác thì vận chuyển vẫn luôn là rào cản lớn nhất đối với các đơn vị TMĐT. Ở các đô thị lớn còn dễ; ở vùng sâu, vùng xa vấn đề trở nên rất khó khăn. Thậm chí, việc vận chuyển từng là nguyên nhân khiến vinabooks gặp khó khăn một thời gian dài và chỉ khi khắc phục được vấn đề này, đơn vị mới trỗi dậy. Với Fahasa vận chuyển lại là một lợi thế, sở hữu 74 nhà sách tại tất cả các tỉnh - thành trên cả nước, đơn vị vốn đã có sẵn một hệ thống phân phối sách vào hàng chuyên nghiệp nhất hiện nay. Với TMĐT, mỗi nhà sách tại các địa phương sẽ là một trạm cung cấp sách cho khách hàng ở địa phương đó. Trang web nhận đơn hàng, kiểm tra nhà sách tại địa phương xem có sách hay không, nếu không thì hệ thống phân phối đưa sách đến. Nhà sách địa phương nhận đơn hàng được chuyển, đóng gói, giao cho các đối tác vận chuyển như giaohangnha, viettelpost…
Dù sở hữu những ưu thế vượt trội nhưng ông Phạm Minh Thuận, Tổng giám đốc Fahasa, vẫn khẳng định: “TMĐT cạnh tranh rất gay gắt, không phải việc dễ dàng. Đơn cử như việc miễn phí vận chuyển sách với đơn hàng trên 100.000 đồng. Với mức phí vận chuyển khoảng 20.000 đồng nghĩa là sách mặc nhiên giảm giá 20%. Mức giảm này vốn dĩ chỉ có thể thực hiện tại các nhà sách nhỏ, mua trực tiếp. Đó là chưa kể các khoản đầu tư lớn về cơ sở hạ tầng kỹ thuật, đội ngũ nhân viên có trình độ... trong khi thực tế nhu cầu mua sách trực tuyến trong nước vẫn chưa cao”. Ông Thuận cũng cho rằng, 10 năm tới vẫn là thời của nhà sách truyền thống nhưng TMĐT sẽ dần mở rộng.
TƯỜNG VY
