Nhà máy sửa chữa máy bay trực thăng A42 Cục Kỹ thuật Quân chủng Phòng không - Không quân đã trải qua 30 năm xây dựng và phát triển (31-5-1975 – 31-5-2005). Nhà máy đã sửa chữa, khôi phục hàng trăm lượt máy bay trực thăng và các động cơ máy bay các loại, góp phần không nhỏ trong việc bảo đảm hoạt động cho Không quân nhân dân Việt Nam.
- Cải tử hoàn sinh cho máy bay UH-1
Sửa chữa trực thăng M -17-1B. Ảnh: HOÀI TRUNG
Quá trình khôi phục UH-1 là một quá trình nghiên cứu, thử nghiệm, sáng tạo đầy gian nan, vất vả của cán bộ công nhân viên Nhà máy A42.
Những chiếc trực thăng UH-1 của Mỹ hàng chục năm nằm trong kho hoặc trong bãi tưởng phải bỏ đi, được kỹ sư, công nhân Nhà máy A42 đưa về Tổng tháo lắp, kiểm hỏng xếp bộ làm vệ sinh và chuyển giao các phụ tùng theo chuyên ngành xuống các phân xưởng sửa chữa nội trường.
Còn lại khung phòng máy bay, công nhân dùng hệ thống siêu âm, từ trường để kiểm tra độ thẩm thấu, rạn nứt. Sau đó tiến hành sửa chữa kết cấu thân vỏ.
Trên máy bay UH-1 sử dụng 5 thùng dầu mềm để đựng nhiên liệu. Vật liệu để làm thùng dầu mềm hết sức đặc biệt, có nhiều lớp với các chức năng khác nhau.
Qua thời gian hàng chục năm, các thùng này đã bị hư hỏng nhiều. Phó giám đốc nhà máy, kỹ sư Nguyễn Thành Công đã nghiên cứu chế tạo thành công vật liệu dùng để sản xuất thùng dầu này. Theo kỹ thuật mới, ổ quay chính của UH-1 được bôi trơn bằng mỡ thay vì dầu nhờn. Các anh tập trung nghiên cứu cải tiến theo phương pháp mới, bịt các chỗ chảy dầu nhờn và lắp các vú mỡ. Các thiết bị vô tuyến điện trên máy bay UH-1 cũng đã khá lạc hậu, hơn nữa không có vật tư thay thế.
Phòng kỹ thuật đã kết hợp cùng phòng vô tuyến điện tử của Quân chủng nghiên cứu đưa các thiết bị vô tuyến, hệ thống hướng, hệ thống đồng hồ chân trời mới lắp lên máy bay UH-1. Phó giám đốc Nguyễn Phúc Thắng và tập thể anh em kỹ thuật đã có nhiều đóng góp trong quá trình khảo sát hỏng hóc đặc trưng của kết cấu thân vỏ máy bay, kết hợp cùng Viện Kỹ thuật Phòng không - Không quân để xác định tuổi thọ cho máy bay UH-1...
Những chiếc máy bay UH-1 sau hàng chục năm nằm im chờ chuyển thành phế liệu đã được hồi sinh thành những chiếc trực thăng chỉ với khoảng vài trăm ngàn đô la mua vật tư, trong khi nếu mua mới giá thành phải hàng triệu đôla.
- Sáng kiến không ngừng, cải tiến liên tục
Giám đốc Nhà máy A42 là đại tá Nguyễn Mai Phong. Trưởng thành từ người lính kỹ thuật, anh đã làm luận án tiến sĩ về ngành hàng không tại Tiệp Khắc cũ, hiện là cánh chim đầu đàn quy tụ đội ngũ kỹ thuật của nhà máy. Anh cho biết, sáng kiến mà các anh rất tâm đắc là nghiên cứu sửa chữa thử tổ hợp truyền động và phát điện GP21 trên máy bay SU-C.
Đây chỉ là một bộ phận nhỏ, nhưng khi hỏng không có thay thế thì phải dừng bay và phải nhập ngoại rất đắt tiền, còn nếu mang bộ phận đó đi sửa chữa cũng tốn kém không ít và không đáp ứng được thời gian. Trưởng phòng kỹ thuật Triệu Thế Chung đã cùng các kỹ sư Lê Thanh Hải, Trần Đức Hiếu, Tống Mạnh Hùng... mất gần 2 năm mới hoàn thành công trình nghiên cứu này.
Một đề tài mà nhà máy vừa được Bộ Quốc phòng nghiệm thu là nghiên cứu phục hồi mạ chì inđi trong sửa chữa lớn các loại bơm điều tiết nhiên liệu các động cơ R25-300, R13-300. Đây là đề tài lần đầu tiên được nghiên cứu ở Việt Nam. Đề tài cấp bộ nữa là đề tài ứng dụng công nghệ tự động hóa chế tạo cánh tay máy phục vụ cho công nghệ plasma (phun phủ phục hồi lớp kim loại trong sửa chữa kỹ thuật hàng không).
Ngoài ra, các anh còn tham gia các chương trình của Bộ Quốc phòng giao, như lắp ráp, thiết kế các dàn thử cho các động cơ nhỏ của các loại trang bị khác quân chủng. Đặc biệt trong những năm qua, nhà máy đã chế tạo hàng trăm loại gioăng đệm để thay thế các loại gioăng đệm ngoại đã bị chai. Giá thành một chiếc gioăng của máy bay nhập thường vài chục USD, gấp hàng chục lần sản phẩm nhà máy tự sản xuất.
Thượng tá, thạc sĩ Triệu Thế Chung cho biết, phong trào phát huy sáng kiến cải tiến kỹ thuật của nhà máy rất sôi nổi, mà nổi bật là các tấm gương tiêu biểu như các kỹ sư Lê Hải Châu, Nguyễn Tiến Đạt, Nguyễn Thế Anh...
Đó còn là cử nhân tin học Trần Anh Tuấn tự học thiết kế vi tính, cùng anh em đảm bảo khai thác sử dụng hiệu quả hệ thống vi tính trong mười năm qua, kỹ sư Nguyễn Trọng Hưng ở phòng thiết bị thì có rất nhiều đóng góp trong các sáng kiến trong khôi phục các thiết bị công nghệ của nhà máy như dàn thử động cơ, dàn thử bơm, máy cân bằng động, máy plasma; kỹ sư Lê Thanh Hải với nhiều sáng kiến đã triển khai thành công dàn thử động cơ mới phục vụ cho công tác nghiên cứu phát triển...
ĐOÀN HOÀI TRUNG
