Bệnh béo phì và gan nhiễm mỡ thường đồng hành và đang có xu hướng tăng mạnh trong xã hội hiện đại.
Béo phì
Béo phì là trạng thái thừa cân do tăng khối lượng mỡ, dễ dẫn đến rối loạn lipid máu, tăng nguy cơ mắc nhiều bệnh khác như: tiểu đường type II, tim mạch, gan nhiễm mỡ, hô hấp (hội chứng pick wick ngủ ngắt quãng, ngưng thở vào ban đêm, có thể dẫn tới tử vong), rối loạn cơ, xương, khớp…
Béo phì thường được đánh giá bằng chỉ số eo/mông (WHR) hoặc BMI (trọng lượng cơ thể (kg)/bình phương chiều cao (m). WHR ở nam > 0,95 và ở nữ > 0,85; hoặc BMI > 25, hay vòng eo nam > 90 cm, nữ > 80 cm thì được coi là béo phì. Điều tra gần đây trên 64 tỉnh - thành do Viện Dinh dưỡng thực hiện cho thấy 17% người trong độ tuổi 25 - 64 bị béo phì, thành thị cao hơn nông thôn ba lần. Tình trạng này tăng nhanh nhất từ tuổi 45, chiếm 75%.
So với người bình thường, người bị béo phì có nguy cơ bệnh mạch vành cao gấp đôi; xơ vữa mạch máu: gấp 7; tai biến mạch máu não: gấp 13. Ở đàn ông béo phì, nội tiết tố nam giảm 1/3, nội tiết tố nữ tăng gấp đôi, dẫn đến suy giảm khả năng tình dục. Ở phụ nữ béo phì, nội tiết tố nam có chiều hướng tăng và nội tiết tố nữ luôn ở mức cao, ức chế tuyến yên, gây rối loạn kinh nguyệt; tử cung và buồng trứng nhiễm mỡ hạn chế khả năng sinh đẻ; tình trạng lãnh cảm tăng, làm mất ham muốn tình dục.
Chưa rõ nguyên nhân gây béo phì, nhưng có thể do các yếu tố: di truyền, xã hội; rối loạn nội tiết tố và chuyển hóa, yếu tố tăng trưởng của cơ thể, thiếu hoạt động thể lực…
Gan nhiễm mỡ
Gan là một cơ quan quan trọng của cơ thể, giúp giải độc; tham gia vào các quá trình chuyển hóa, điều hòa hệ tiêu hóa và việc cung cấp năng lượng; giúp cân bằng và cũng là nơi chuyển hóa, tổng hợp các chất đường, đạm, béo… cho cơ thể. Chất béo được gan tổng hợp và đào thải ra máu. Khi dư, chất béo sẽ đọng lại ở gan. Với những người bị rối loạn tiêu hóa ở gan, chất béo không được tổng hợp hết, ngày càng gia tăng, gây nên bệnh gan nhiễm mỡ (khi lượng chất béo - chủ yếu là triglycerides - tích tụ trong tế bào gan vượt quá 5% trọng lượng gan).
Béo phì là nguyên nhân hàng đầu gây ra gan nhiễm mỡ. Ngoài ra còn có các nguyên nhân: bệnh tăng mỡ trong máu; viêm gan siêu vi C mạn tính; do dùng liều cao và kéo dài một số thuốc như corticoides, tétracycline, estrogen, thuốc chữa ung thư; nhiễm các độc chất đối với gan như phosphore, carbon tetraclorua; nghiện rượu kéo dài; thiếu protein - đặc biệt ở trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh; bệnh tiểu đường ở người cao tuổi type II (nhất là người béo phì) không được điều trị; nhiễm các độc chất đối với gan như phosphore, carbon tetraclorua; nghiện rượu kéo dài trong nhiều năm hoặc đột nhiên tiến triển thành xơ gan.
Giải pháp
Cần cân bằng giữa lượng chất đưa vào và lượng tiêu hao của cơ thể; xây dựng chế độ ăn hợp lý: khẩu phần thịt và tinh bột không quá 25%, hạn chế ăn uống các thức ăn nhanh, nước có đường; tăng cường vận động thể lực, tập luyện thể thao; giảm thói quen uống rượu, bia, hút thuốc lá, không vừa ăn vừa xem ti vi; thận trọng với một số tân dược. Ngoài ra, có thể dùng dầu Hải cẩu Arctic Ocean. Đây là sản phẩm được Tập đoàn Dược phẩm Tasly bào chế với công nghệ hiện đại từ hải cẩu vùng Bắc Băng Dương. Sản phẩm có công dụng làm giảm mỡ máu toàn thân, thông thoáng lòng mạch máu, giải quyết tận gốc chất béo tích tụ trong gan, cải thiện sinh lực và tuần hoàn… Arctic Ocean cũng được sử dụng an toàn và tốt cho những người béo phì, đồng thời ngăn ngừa hiệu quả những biến chứng nguy hiểm từ căn bệnh này.
BS NGUYỄN BÁ NHUẬN
(Khoa Gan mật tụy, BV Chợ Rẫy)
