Ngày 12-5, kết quả kiểm phiếu sơ bộ cho thấy gần 90% người dân tại khu vực Donetsk, miền Đông Ukraine, đã bỏ phiếu ủng hộ sự độc lập của khu vực này và chỉ có 10% phản đối. Bất chấp tình trạng giao tranh căng thẳng, bất chấp việc chính quyền Kiev ngăn chặn cuộc bỏ phiếu trưng cầu dân ý bằng cách phong tỏa một số điểm bỏ phiếu, bất chấp phương Tây đã kêu gọi người dân tẩy chay cuộc bầu cử mà họ cho là vi hiến, vẫn rất đông cử tri khu vực Donetsk tại miền Đông Ukraine đi bỏ phiếu trong cuộc trưng cầu dân ý về việc thành lập nhà nước tự trị.
Tại khu vực Lugansk, kết quả sơ bộ chưa được công bố, nhưng những người đại diện nhân dân ở địa phương cho biết đã có 81% cử tri đi bỏ phiếu và chỉ có khoảng 5% đã bỏ phiếu chống việc thành lập “nhà nước tự trị Cộng hòa nhân dân Lugansk”. Điều này cũng đảm bảo gần như chắc chắn phe ly khai ở tỉnh cực Đông của Ukraine sẽ thắng lợi giống như ở Donetsk.
Hình ảnh hàng người dài đợi xếp hàng trước các điểm bỏ phiếu, thậm chí có nơi cử tri còn chen lấn, xô đẩy để được đến thùng bỏ phiếu sớm hơn, đã cho thấy lời kêu gọi của Kiev thất bại. Việc phương Tây mong muốn người dân miền Đông quay lưng với cuộc bỏ phiếu đã không thành hiện thực. Việc đông người dân ủng hộ phương án thoát khỏi sự quản lý chính quyền trung ương Kiev như vậy còn cao hơn mong muốn của những nhà lãnh đạo ly khai.
Chính chiến sự gần đây giữa chính phủ và những người ly khai có thể đã làm người dân nghiêng nhiều về phía phe ly khai, họ hy vọng rằng việc thành lập nhà nước tự trị có thể dẫn đến một sự ổn định sớm nhất. Trong cuộc trưng cầu dân ý ngày 11-5, nhiều người dân Ukraine cho biết ban đầu họ không ủng hộ việc tách khỏi chính quyền Kiev. Nhưng sau khi chính phủ cho phép binh sĩ bắn vào người dân, họ thay đổi quyết định, ủng hộ giải pháp tự trị.
Việc thắng cử trong cuộc trưng cầu dân ý tại Donetsk và Lugansk không chỉ có thể mở đường cho phe ly khai thành lập nhà nước tự trị giống như Crimea đã làm cách đây không lâu, mà còn có thể tạo ra hiệu ứng cho các vùng khác ở Ukraine như Kharkiv và Odessa tiến hành một cuộc trưng cầu tương tự. Kết quả trưng cầu dù chẳng được phương Tây và chính quyền Kiev thừa nhận, nhưng các nhà lãnh đạo phe nổi dậy ở miền Đông Ukraine khẳng định sẽ lập các cơ quan nhà nước và quân đội riêng ngay sau khi công bố kết quả.
Kết quả các cuộc trưng cầu dân ý ngày 11-5 ở miền Đông một lần nữa cho thấy hậu quả dắt dây từ những bước đi sai lầm của chính phủ lâm thời Ukraine hiện nay. Kể từ khi được phương Tây ủng hộ để lật đổ chính phủ của Tổng thống Yanukovych, khu vực miền Đông không một ngày yên tĩnh. Biểu tình, chạm trán bạo lực, chiếm giữ các tòa nhà công quyền diễn ra khắp nơi… Hàng loạt các tỉnh miền Đông đồng loạt đòi tách khỏi chính quyền Kiev. Quyết định sai lầm của những người đứng đầu chính quyền lâm thời Ukraine hiện nay đã dẫn đến tình hình đất nước rối loạn thêm.
Sự kiện ở Donetsk và Lugansk một lần nữa tái hiện sự chia rẽ ở Ukraine: nên ủng hộ Nga hay liên minh chặt chẽ hơn với EU? Nhiều nhà lãnh đạo phương Tây, trong đó có Tổng thống Pháp François Hollande, đã cảnh báo rằng “giao tranh ở phía Đông của Ukraine có thể là ngòi nổ khơi mào các cuộc chiến tranh dân sự”. Đất nước Ukraine đang có nguy cơ rơi vào nội chiến.
HẠNH CHI
