Trong phiên điều trần mới nhất, các nghị sĩ Mỹ yêu cầu Washington không khoan nhượng đối với Trung Quốc trong việc nước này theo đuổi những áp đặt vô lý trong tranh chấp trên biển Hoa Đông và biển Đông. Lần này, các nghị sĩ yêu cầu Quốc hội Mỹ phải vào cuộc vì chính quyền Mỹ chưa đủ cứng rắn đối với Trung Quốc.
Yêu sách không điểm dừng
Phiên điều trần do các nghị sĩ Mỹ chịu trách nhiệm giám sát chính sách của Mỹ đối với vấn đề ngoại giao châu Á và sức mạnh hải quân của nước này tiến hành ngày 14-1 (giờ địa phương). Mục đích là để cân nhắc thái độ và phản hồi rõ ràng của Mỹ đối với những tuyên bố, yêu sách mới nhất từ phía Trung Quốc. Cụ thể, mới đây, tỉnh Hải Nam (Trung Quốc) đã yêu cầu tàu các nước ngoài phải xin phép khi hoạt động trên diện tích lớn, chiếm 2/3 biển Đông (vốn là khu vực đang có nhiều tranh chấp). Trước đó, cuối năm 2013, Trung Quốc đơn phương tuyên bố về Vùng nhận dạng phòng không (AIDZ) chồng lấn AIDZ của Nhật Bản. Những tuyên bố này đã gây không ít xáo trộn các mối quan hệ ngoại giao trong khu vực. Nghị sĩ Mỹ đặc biệt quan tâm đến những hành động này của Trung Quốc, vì nó khiến tranh chấp lãnh thổ ngày càng trở nên căng thẳng. Trong khi đó, Mỹ đã xây dựng những hiệp ước quốc phòng khá chặt chẽ với Nhật Bản và Philippines.
Trong một diễn biến mới nhất, tờ China Daily Mail vừa đưa ra những nhận định liên quan đến thông tin Trung Quốc đang lên kế hoạch đánh chiếm đảo Thị Tứ thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam (Philippines đang chiếm giữ bất hợp pháp). Đây là đảo lớn thứ hai ở quần đảo Trường Sa với diện tích 37 ha. Theo China Daily Mail, kế hoạch mới này Trung Quốc cho thấy tham vọng bành trướng lãnh thổ của nước này muốn kiểm soát một phần rộng lớn của biển Đông.
Cứng rắn, không khoan nhượng
Nghị sĩ đảng Cộng hòa Steve Chabot của bang Ohio nói rằng Trung Quốc ngày càng bộc lộ mưu đồ xâm chiếm nguy hiểm. Ông Steve Chabot cho rằng Bắc Kinh đang từng bước đánh lạc hướng những mâu thuẫn về lãnh thổ với Nhật Bản và các quốc gia Đông Nam Á để dần dần, những nước này phải miễn cưỡng chấp nhận quan điểm của Trung Quốc. Một trong những cách mà Trung Quốc áp dụng là liên tục đưa ra những tuyên bố đơn phương nhằm khiến các quốc gia láng giềng mất bình tĩnh và thách thức những lợi ích chính trị của Mỹ. Nghị sĩ đảng Dân chủ Ami Bera của bang California thì kêu gọi Quốc hội cần đưa ra một thông điệp mạnh mẽ và đồng thuận, theo đó nhấn mạnh những lời lẽ đe dọa và hành động khiêu khích của Trung Quốc liên quan đến những tuyên bố vô lý về vùng lãnh thổ đang trong tranh chấp là “không thể chấp nhận”. Nói như nghị sĩ đảng Cộng hòa Randy Forbes của bang Virginia: “Tuyệt đối, 100% không được nhượng bộ Trung Quốc”. Trong phiên điều trần này, hầu hết các nghị sĩ ủng hộ mạnh mẽ việc Mỹ tăng cường hiện diện quân sự ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương (ATP), vốn là khu vực được Mỹ kỳ vọng sẽ mang lại nhiều lợi ích về kinh tế lẫn chính trị cho mình.
Cho đến nay, Trung Quốc vẫn khăng khăng cho rằng họ đang giữ thái độ ôn hòa đúng mực đối với các tranh chấp lãnh thổ và kêu gọi Mỹ hãy đứng ngoài cuộc. Bonnie Glaser, chuyên gia về Trung Quốc tại Trung tâm nghiên cứu về quốc tế và chiến lược của Mỹ nhận định, cách mà Mỹ phản ứng lại trước các áp đặt phi lý của Trung Quốc sẽ thể hiện mấu chốt trong chính sách ngoại giao hướng Đông của chính quyền Tổng thống Barack Obama. Đại sứ Philippines Jose Cuisia tại Washington ngày 14-1 khẳng định, Manila dù muốn xây dựng quan hệ tốt đẹp với Bắc Kinh nhưng cũng không thể chấp nhận quy định đánh bắt cá trên biển Đông mà tỉnh Hải Nam đã đưa ra.
NHƯ QUỲNH (tổng hợp)
