Sau khi Báo SGGP số ra ngày 14-5, đăng bài “Thương lái Trung Quốc ép giá khoai”, phản ánh tình trạng khoai lang tím Nhật rớt giá thê thảm từ 1 triệu đồng/tạ xuống còn 250.000 - 300.000 đồng/tạ, do thương lái Trung Quốc thao túng, chiều 14-5, ông Lê Duy Minh, Phó Chủ tịch UBND xã Tân Thành, huyện Bình Tân (Vĩnh Long), cho biết: Với hơn 1.700ha khoai lang, Tân Thành là xã chuyển gần như 100% diện tích đất lúa sang trồng khoai; trong đó 85% - 90% trồng giống khoai lang tím Nhật để xuất sang thị trường Trung Quốc. Giá khoai lang đang giảm mạnh đã tác động trực tiếp đến việc phát triển kinh tế của địa phương, đồng thời đẩy hàng loạt hộ trồng khoai trước nguy cơ lỗ nặng.
Theo tính toán, với giá khoai hiện nay bình quân nông dân lỗ từ 30 - 50 triệu đồng/ha (đất nhà), riêng đất thuê lỗ từ 80 - 90 triệu đồng/ha trở lên... Ông Lê Duy Minh cho rằng, tìm hiểu ban đầu cho thấy thị trường Trung Quốc vẫn tiêu thụ khoai lang bình thường. Tuy nhiên, khi khoai lang đưa ra tới các cửa khẩu phía Bắc thì thương lái Trung Quốc thu mua kiểu nhỏ giọt khiến khoai bị ùn ứ kiểu thừa nguyên liệu nhằm đè giá xuống thấp.
Ông Huỳnh Văn Quân, Phó Chủ nhiệm HTX khoai lang Tân Thành chỉ ra chiêu thức hoạt động của thương lái Trung Quốc là liên tục nâng giá khoai lên cao để người dân ùn ùn mở rộng diện tích, sau đó hạ giá xuống thấp. Đối với việc thu mua, ban đầu thương lái Trung Quốc ứng tiền cho nhiều thương lái địa phương ở huyện Bình Minh, Bình Tân… thu mua khoai của nông dân để giao cho họ, với mức hoa hồng cao. Toàn bộ giá khoai lên hay xuống, mua thế nào, sản lượng, chủng loại… đều do thương lái Trung Quốc điều khiển và thương lái địa phương làm theo. Gần đây, sau khi làm ăn quen, thương lái Trung Quốc không còn ứng vốn để buộc thương lái địa phương phải bỏ tiền ra mua khoai của nông dân, sau đó giao lại cho thương lái Trung Quốc mới được nhận tiền. Vấn đề này đã xảy ra sự cố là một số thương lái địa phương “cả tin” giao nhiều chuyến hàng cho thương lái Trung Quốc từ vài trăm triệu đến vài tỷ đồng. Cuối cùng không đòi được tiền mà chỉ nhận được lời hứa… sẽ trả từ từ. Theo ông Huỳnh Văn Quân, việc buôn bán khoai lang với thương lái Trung Quốc đang đối mặt nhiều rủi ro, giống như các chủ vựa cua ở Cà Mau bị thương lái Trung Quốc quỵt nợ.
Để ổn định nghề trồng khoai, các ngành chức năng Vĩnh Long đang tìm hiểu kỹ việc thương lái Trung Quốc thu mua và tiêu thụ khoai lang ra sao để có hướng xử lý. Khuyến khích doanh nghiệp trong nước đứng ra đầu tư bao tiêu vùng nguyên liệu từ thu mua và xuất khẩu khoai lang. Đồng thời nghiên cứu chế biến các mặt hàng từ khoai lang để gia tăng giá trị… Quan điểm chung là làm sao kiểm soát được diện tích khoai lang toàn vùng ĐBSCL. Theo đó, sản lượng cung ứng cho thị trường nội địa và xuất khẩu phải ít hơn nhu cầu thực tế thì mới giữ giá ổn định được.
Huỳnh Phước Lợi
