Chính sách ngoại giao mới, các cuộc tập trận hải quân, thỏa thuận trao đổi vũ khí và năng lượng là những “vũ khí” mà Nga đang sử dụng để tái tăng cường sự hiện diện của mình trên khắp Đông Nam Á.
Đây là nhận định của tờ Wall Street Journal trong bối cảnh Mátxcơva đang tìm cách đa dạng hóa các đối tác thương mại và khôi phục ảnh hưởng tại Thái Bình Dương. Kinh tế Nga hiện chìm sâu trong suy thoái do giá năng lượng thấp và những biện pháp trừng phạt của phương Tây, do đó, Mátxcơva phải tìm kiếm những cơ hội mới ở khu vực đang chịu nhiều ảnh hưởng của Mỹ, Trung Quốc và Nhật Bản. 10 thành viên đang tăng trưởng nhanh của ASEAN với tổng GDP 2.600 tỷ USD là thị trường chủ chốt cho những mặt hàng xuất khẩu hàng đầu của Nga: dầu khí, công nghệ sạch và vũ khí.
Tháng 5 vừa qua, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã tổ chức hội nghị thượng đỉnh đầu tiên giữa Nga với các quốc gia Đông Nam Á trên đất Nga, tạo tiền đề cho những thỏa thuận kinh doanh và thương mại mới. Matthew Sussex, chuyên gia về Nga tại Trường ĐH Quốc gia Australia, nhận xét: “Chúng ta bắt đầu chứng kiến không chỉ các thỏa thuận thương mại mà cả sự hiện diện và tham gia về quân sự, an ninh và sự can dự đa phương nữa. Rõ ràng, Nga đang can dự một cách rất nghiêm túc vào khu vực”.
Nga hiện dần khôi phục các mối quan hệ quân sự tại Đông Nam Á và rộng hơn là toàn khu vực. Nga đã tham gia cả 2 cuộc tập trận quân sự Komodo do Indonesia dẫn đầu trong năm 2014 và vào tháng 4 mới đây. Cuối năm ngoái, Nga đã triển khai tàu ngầm tên lửa đạn đạo hạt nhân lớp mới tới khu vực. Phát biểu trước một ủy ban của Thượng viện Mỹ gần đây, Chuẩn đô đốc Harry B. Harris Jr., chỉ huy lực lượng Mỹ tại Thái Bình Dương, nhận xét, việc triển khai tàu ngầm phát đi tín hiệu cho thấy Mátxcơva đang rất coi trọng khu vực này.
Trong bối cảnh căng thẳng giữa nhiều quốc gia trong khu vực và Bắc Kinh gia tăng xung quanh vấn đề biển Đông và những quan ngại về nạn đánh bắt cá trái phép, nạn cướp biển, chi tiêu quân sự của Indonesia, Singapore, Thái Lan, Malaysia và Philippines đã lên tới những mức kỷ lục trong năm 2015 (theo thống kê của Viện Nghiên cứu hòa bình quốc tế Stockholm), Nga đã đáp ứng phần lớn nhu cầu mới đó. Trong 5 năm tính tới hết năm 2015, doanh thu bán vũ khí của Nga sang Đông Nam Á đã tăng hơn gấp đôi, lên gần 5 tỷ USD so với cùng kỳ trước đó. Cũng trong thời gian này, Đông Nam Á chiếm 15% tổng lượng vũ khí xuất khẩu của Nga, tăng so với mức 6%.
Về thương mại, sau Việt Nam, Nga đang thúc đẩy để các nước thành viên còn lại của ASEAN tham gia hợp tác với Liên minh kinh tế Á - Âu (gồm Nga, Belarus, Kazakhstan, Armenia, Kyrgyzstan). Veronika Novoseltseva, một cố vấn tại Đại sứ quán Nga tại Indonesia cho biết, một làn sóng mới các thương gia Nga hiện diện tại quốc gia vạn đảo. Nước có nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á này đang chuyển đổi mô hình mạnh mẽ từ nông nghiệp và xuất khẩu nguyên liệu thô sang nền kinh tế công nghệ cao. Ian Storey, chuyên gia cấp cao của Viện nghiên cứu Iseas Yusof Ishak ở Singapore, nhận định, chính khủng hoảng kinh tế đã đẩy nhanh việc Nga xích lại gần Đông Nam Á. Tuy nhiên, người phát ngôn Hội đồng các vấn đề quốc tế Nga Anton Tsvetov cho rằng, để “chinh phục” mảnh đất Đông Nam Á đầy tiềm năng được nhiều cường quốc quan tâm, Mátxcơva còn rất nhiều việc phải làm.
ĐỖ CAO
