Cuộc chạy đua chặng cuối

Chiến dịch bầu cử tổng thống Indonesia đang đến giai đoạn cuối và cuộc thăm dò mới nhất cho thấy ứng cử viên Susilo Bambang Yudhoyono đang dẫn điểm trước ứng cử viên - đương kim Tổng thống Megawati Sukarnoputri, trong cuộc bầu cử trực tiếp đầu tiên tại Indonesia tổ chức ngày 5-7-2004.

Nếu kết quả loạt thăm dò hạ tuần tháng 6-2004 là chính xác, ứng cử viên Susilo Bambang Yudhoyono đang tiến rất gần đến ghế tổng thống. Trong chiến dịch tranh cử, Susilo cho biết mục tiêu của ông là đem lại “trật tự kỷ cương” vốn phức tạp từ sau vụ lật đổ Tổng thống Suharto năm 1998, dẫn đến loạt bạo động của thành phần ly khai và chiến dịch động binh tốn kém của quân đội chính phủ.

Nghị sự chính – theo Susilo – là tiếp tục duy trì sự thống nhất và an ninh cho đất nước và hồi phục kinh tế để thu hút đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, cần nói thêm, chế độ mang màu sắc quân phiệt nằm dưới ảnh hưởng của tướng tá quyền lực, như thời Suharto, vẫn còn ám ảnh không ít người Indonesia.

Trong khi đó, cuộc bầu cử lần này lại có hai tướng hưu: Susilo và Wiranto. Vài người lo rằng Susilo sẽ bị điều khiển bởi các cố vấn bảo thủ và không đủ can đảm để cải tổ quân đội.

Năm 1998 - 1999, Susilo từng chỉ huy một nhóm tướng, soạn đề cương kiến nghị cải tổ quân đội nhưng kế hoạch trên chỉ thực hiện được một phần, trong đó có đề nghị chấm dứt “vai trò kép” của quân đội – hình thức chính trị tồn tại từ năm 1958 trong đó sĩ quan quân đội được quyền kiêm nhiệm vị trí nội các.

Trong thực tế, quân đội Indonesia đã chấn chỉnh khá nhiều. Họ không còn chiếm vài vị trí chính trị. Trở lại với Susilo Bambang Yudhoyono. Trong một diễn văn tranh cử, Susilo cho biết một mặt trận nữa không thể bỏ qua là cuộc chiến chống tham nhũng. Ông nói rằng mình sẽ mời tất cả bộ trưởng ký vào tờ cam kết chống tham nhũng và cá nhân ông đích thân kiểm tra tài sản các bộ trưởng…

54 tuổi, con một sĩ quan quân đội, nói tiếng Anh thạo và từng du học tại Mỹ, Susilo Bambang Yudhoyono thành lập Đảng Dân chủ năm 1991. Từ sau vụ khủng bố tại đảo Bali (tháng 10-2002), vị thế Susilo dần được nhắc nhiều trong chính trường Indonesia, đặc biệt những phát biểu tuyên chiến chống khủng bố mạnh tay, điều mà (đương kim tổng thống) Megawati chưa thành công.

Tháng 3-2004, Susilo từ chức khỏi ghế bộ trưởng điều phối an ninh và chính trị của nội các Megawati, bước vào vòng đua tổng thống và liên tục dẫn điểm, bỏ khá xa Megawati (thủ lĩnh Đảng Dân chủ - đấu tranh (PDI-P) và Wiranto (Đảng Golkar).

Không như Megawati, Susilo có khuynh hướng thân Mỹ rõ hơn. Ông từng kinh qua chương trình đào tạo lính đặc nhiệm Ranger và các khóa bộ binh cấp cao tại Fort Benning vào năm 1976 và 1982 - 1983 và cũng từng lấy bằng thạc sĩ quản trị kinh doanh tại Đại học Webster ở St. Louis (sau đó lấy tiếp bằng tiến sĩ kinh tế chính trị nông nghiệp tại Đại học Nông nghiệp Bogor ở Indonesia).

Susilo hy vọng quan hệ quân sự Mỹ - Indonesia sẽ được tái lập, trong đó có đào tạo và huấn luyện. Viện trợ quân sự Mỹ cho Indonesia đã bị cắt sau khi Indonesia dính vào cuộc can thiệp quân sự tại Đông Timor năm 1999.

Trong cuộc chiến chống khủng bố, Susilo cho biết Mỹ nên giao toàn quyền cho Indonesia việc xử Hambali (người Indonesia) để Indonesia có thể khởi tố thành phần khủng bố bị bắt trên đất mình. Trong chính trường, Susilo Bambang Yudhoyono ít tai tiếng, cho đến thời gian gần đây.

Một cuộc điều tra hiện được mở lại để xem xét vụ trấn áp vào tháng 7-1996 tại Trung tâm Đảng Dân chủ (nay là PDI-P). 5 sinh viên đã thiệt mạng trong vụ trên và Susilo là tham mưu trưởng thời điểm đó. Hai viên chức an ninh đang có tên trong tiến trình điều tra nhưng chưa có bằng chứng cho thấy Susilo can dự.

 Tờ The Straits Times cho biết thêm một trong những đồn đại gây ảnh hưởng uy tín Susilo nữa là qui kết ông nhận tài trợ tranh cử từ Tommy Winata, doanh nhân gốc Hoa, chuyên gia kinh doanh cờ bạc. Tất nhiên có thể đoán rằng đây là thủ đoạn “ném bùn” thường thấy trong mùa tranh cử tổng thống…

Cuối cùng, ứng cử đứng hạng ba là tướng hưu Wiranto 57 tuổi, người gần đây bị cáo buộc dính dáng chiến dịch trấn áp đẫm máu tại Đông Timor. Tuy nhiên, kinh nghiệm quân sự cũng giúp Wiranto tranh cử với “tính chính xác quân sự” – như lời cây bút Tony Sitathan của Asia Times.

Trong khi các đối thủ thường xuyên trễ lịch tranh cử, nhóm của Wiranto luôn đến điểm hẹn đúng giờ và có khi thuê trực thăng để bay đến địa điểm thuyết trình.

Như Susilo Bambang Yudhoyono, Wiranto cũng không là diễn giả hùng biện và cũng như Susilo, thông điệp của Wiranto luôn ngắn gọn và mạnh mẽ: đất nước đang trong thời kỳ khó khăn nghiêm trọng và cần một người cứng rắn để lãnh đạo; tôi chính là người đó, tôi sẽ đem lại cho các bạn hòa bình, công lý và an toàn.

Wiranto cũng bỏ ra hàng trăm đôla để luyện giọng karaoke (và phát hành một CD nhạc tình) nhằm chinh phục đám đông bằng phong cách sinh động. Như ca sĩ chuyên nghiệp, ông có khi cũng chĩa micro xuống đám đông để kêu gọi khán giả hòa theo. Đoàn xe tranh cử của ông thường dừng lại bất chợt ven đường và Wiranto bước xuống bắt tay thăm hỏi và thậm chí hôn thân thiện vài người dân… Đó là vài chi tiết trong chiến dịch tranh cử của Wiranto.

Như nói ở trên, Susilo Bambang Yudhoyono hiện dẫn đầu chặng cuối đường đua. Tuy nhiên, đó chỉ là kết quả của thăm dò trước mắt. Mọi dự báo ở thời điểm này chỉ mang tính tham khảo và tất cả chỉ ngã ngũ sau ngày 5-7-2004.
 
LÊ THẢO CHI