Cuộc chiến chống ma túy tại Philippines do Tổng thống Rodrigo Duterte khởi xướng ngay khi vừa nhậm chức cho tới nay đã chứng kiến gần 2.000 người chết trong vòng 7 tuần. Cảnh sát trưởng quốc gia Philippines, ông Ronald dela Rosa, tại một phiên điều trần của Thượng viện vào ngày 22-8 cho biết đã có 712 người chết trong các hoạt động của cảnh sát và 1.067 người khác qua đời trong lúc bị giam khi là nghi phạm liên quan đến ma túy.
Vấn đề là liệu trong số gần 2.000 người chết này có phải đều là những người buôn lậu ma túy và sử dụng ma túy hay không và mức độ của họ như thế nào, có đáng tội chết hay không nếu mang ra xét xử. Điều đó đã khiến không ít các nước, các tổ chức nhân quyền, trong đó có cả Đặc phái viên của Liên hiệp quốc (LHQ) bày tỏ quan ngại. Vấn đề này đã dẫn đến việc Tổng thống Duterte đòi rút Philippines khỏi LHQ.
Tổng thống Duterte đã thành công trong việc thuyết phục đa số người dân của mình rằng việc sử ma túy đe dọa đến sự tồn vong của Philippines và chỉ còn cách này mới có thể cứu Philippines. Thật vậy, chỉ 1 tuần sau khi nhậm chức, một cuộc thăm dò do Công ty nghiên cứu Philippine Pulse Asia thực hiện cho thấy một tỷ lệ đáng kinh ngạc là 91% người được hỏi tin tưởng rất cao vào chiến dịch bài trừ ma túy của ông Duterte. Giải thích cho kết quả này, tạp chí Time dẫn lời ông Richard Javad Heydarian, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học De La Salle ở Manila rằng: “Theo quan điểm của nhiều người Philippines, việc duy trì pháp luật và trật tự xã hội là một vấn đề lớn mà những chính quyền trước đây đều không mang lại hiệu quả”.
Tuy nhiên, sau tuần đầu tiên, có vẻ sự hoảng sợ đang lộ dần. Đặc biệt, về khía cạnh tài chính, người dân còn cảm thấy sốc khi ông Duterte cắt giảm 25% kinh phí ngành y tế chuyển sang lực lượng cảnh sát và quân đội. Các lĩnh vực quan trọng khác như nông nghiệp, lao động, việc làm và đối ngoại cũng giảm chi tiêu để tập trung vào cuộc chiến chống ma túy.
Cựu Bộ trưởng Tư pháp, bà Leila de Lima, hiện là Chủ tịch Ủy ban Thượng viện về công lý và nhân quyền, kêu gọi mở cuộc điều tra về các vụ giết người ngoài vòng pháp luật chỉ 2 tuần sau khi ông Duterte nhậm chức. Ngoài ra, đã xuất hiện ngày càng nhiều những lời chỉ trích rằng chỉ có những người nghèo và những người buôn bán, sử dụng ma túy nhỏ lẻ mới trở thành mục tiêu trong cuộc chiến chống ma túy. Phát biểu với báo chí vào ngày 24-8, Tổng thống Duterte cho rằng cuộc chiến chống ma túy của ông không dựa vào tầng lớp xã hội nhưng thừa nhận hầu hết các nghi phạm là những người bình thường vì họ là “mục tiêu dễ dàng” so với những trùm ma túy và người nghiện khá giả, những người có điều kiện sử dụng chất cấm ở những nơi không thuộc thẩm quyền của cảnh sát. Ông cũng cho rằng các trùm ma túy sử dụng điện thoại vệ tinh và ảnh vệ tinh nên thực sự khó theo dõi chúng.
Bất chấp các ý kiến quan ngại, xem ra con số người chết trong cuộc chiến chống ma túy của Tổng thống Duterte sẽ còn tăng lên nữa khi ông thực hiện lời hứa tranh cử tổng thống rằng sẽ cấp huy chương và thưởng tiền mặt cho công dân bắn chết bọn buôn lậu và những người sử dụng ma túy. Đồng thời, ông Duterte khẳng định cuộc chiến sẽ tiếp tục cho đến ngày cuối cùng trong nhiệm kỳ của mình.
KHÁNH MINH
