Nước tương là một nhu cầu thiết yếu của mọi người, mọi nhà. Nhưng nó đang đứng trước nguy cơ hoặc là không ai dám dùng nữa hoặc liều chết mà ăn, bởi vì rất nhiều loại nước tương này có chứa chất 3-MCPD gây ung thư cao. Hàng loạt nhãn hiệu “nước tương đen” được các nhà chức trách công bố đang gây hoang mang cho người dân không chỉ tại TPHCM mà ở cả các tỉnh trong cả nước.
Trước đòi hỏi bức xúc của xã hội: làm thế nào để có nước tương sạch, an toàn cho người tiêu dùng, Báo Sài Gòn Giải Phóng phối hợp với Hội Lương thực - Thực phẩm TPHCM và Trung tâm Y tế dự phòng TPHCM tổ chức hội thảo “Một số giải pháp hạn chế nhiễm 3 – MCPD trong nước tương”. Hội thảo chỉ trong một buổi sáng qua 5-6, nhưng đã thu hút đông đảo doanh nghiệp, cơ quan truyền thông cũng như lãnh đạo các cơ quan chức năng TPHCM lẫn các tỉnh thành Vĩnh Long, Cần Thơ, Đồng Tháp, Tây Ninh, Bình Dương, Kiên Giang, Tiền Giang... tham dự.
Dán nhãn tại dây chuyền sản xuất nước tương sạch của Xí nghiệp Nước chấm Nam Dương. Ảnh: Tg.L.
Mới 7 giờ 30, hội trường báo SGGP đã chật cứng 130 ghế ngồi, trong khi bên ngoài lần lượt nhiều khách không mời … vẫn đến. Theo thống kê của Ban tổ chức, số lượng khách đã vượt 180 người bao gồm nhiều nhà khoa học, báo chí, truyền hình, doanh nghiệp sản xuất nước tương, dầu hào trong và ngoài TPHCM.
Thay mặt đơn vị tổ chức chính, trong phát biểu khai mạc, Phó Tổng biên tập Báo SGGP Hoàng Văn Kháng nhìn nhận: “Qua thông tin báo chí, người tiêu dùng tuần qua đã rất hoang mang về nước tương nhiễm 3-MCPD bởi nó đã ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của mỗi người, mỗi gia đình. Các cơ quan chức năng đã có những giải pháp ban đầu nhưng xem ra vẫn chưa thỏa mãn người dân. Cái người dân cần hiện nay là làm thế nào để hạn chế 3- MCPD, để có nước tương sạch. Đó cũng là mục đích chính của cuộc hội thảo ngày hôm nay”.
Nỗi bức xúc của mọi giới
Sau khi dư luận ồn ào về nước tương nhiễm 3- MCPD, người tiêu dùng đã ngỡ ngàng và lo lắng. Nhiều gia đình cả hàng chục năm nay sử dụng nước tương như một thứ gia vị quen thuộc trên mâm cơm hàng ngày nhưng trước chất gây ung thư tiềm ẩn cũng đành “ngậm ngùi” quay lưng với nước tương. Còn hàng chục doanh nghiệp sản xuất nước tương thì cùng “giãy chết”.
Bà Trương Lan Anh, Chủ nhiệm CLB nước chấm TPHCM, cũng là chủ hãng nước tương Thuận Phát, nói như nghẹn ngào: “Lương tâm và đạo đức của người kinh doanh khi để người dân ăn phải nước tương nhiễm chất độc, chúng tôi ray rứt lắm. Chúng tôi không hề muốn điều đó. Nhưng thực tế là do không có công nghệ sản xuất nước tương sạch, nên chúng tôi vẫn sản xuất theo phương pháp truyền thống để đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng”. Bà Lan Anh tha thiết các nhà khoa học, các cơ quan chức năng sớm đưa ra những công nghệ sản xuất nước tương sạch đảm bảo chất lượng, mùi vị để cho các doanh nghiệp áp dụng rộng rãi.
Chia sẻ về điều này, ông Nguyễn Chí Nguyện, Tổng Thư ký Hội Lương thực - Thực phẩm TP Hồ Chí Minh, cho rằng vệ sinh an toàn thực phẩm không chỉ là tiêu chí mà còn là đạo đức kinh doanh. “Thay mặt Hội Lương thực - Thực phẩm thành phố, tôi mong muốn các nhà khoa học, viện nghiên cứu sớm đưa ra quy trình, phương pháp sản xuất nước tương sạch để phục vụ người dân”, ông Nguyện cho biết.
Có công nghệ mới nhưng khó... chuyển giao
Xoay quanh quy trình công nghệ sản xuất nước tương sạch, hội thảo đã đề cập đến công nghệ sản xuất của nhóm các nhà khoa học gồm GS Chu Phạm Ngọc Sơn, PGS Nguyễn Xích Liên, ThS Đỗ Việt Hà đã công bố cách đây 2 năm. ThS Đỗ Việt Hà cho biết đó là một công nghệ áp dụng nhiều giải pháp đồng bộ hạn chế chất 3-MCPD trong nước tương và đã chuyển giao cho Xí nghiệp Nước chấm Nam Dương sản xuất. Sau một thời gian thử nghiệm, Nam Dương đã sản xuất được nước tương sạch (đảm bảo 3-MCPD theo tiêu chuẩn châu Âu), nhưng khi tung ra thị trường đã không được ưa chuộng vì không hợp khẩu vị người dân.
Với trách nhiệm của nhà sản xuất, ông Phan Bảo Tâm, Giám đốc Xí nghiệp Nước tương Mekong, đã xin lỗi người tiêu dùng và tha thiết được sớm chuyển giao công nghệ sản xuất nước tương sạch.
Ông Tâm cho biết Mekong đã đầu tư 40 tỷ đồng để xây dựng cơ sở hạ tầng, máy móc thiết bị sản xuất nước tương sạch nhưng hiện vẫn nằm im vì chưa có công nghệ. “Chúng tôi đã từng đề nghị mua lại công nghệ từ Nam Dương để sản xuất nước tương sạch, nhưng vẫn lẩn quẩn việc Nam Dương chưa được công nhận quyền sở hữu nên không chuyển giao”, ông Tâm bức xúc.
Trên tinh thần chia sẻ, ông Nguyễn Thế Hưng, Giám đốc Xí nghiệp Nước chấm Nam Dương, khẳng định là sẵn sàng chuyển giao công nghệ sản xuất nước tương sạch mặc dù đang gặp khó khăn là từ năm 2005 đến nay, Nam Dương vẫn chưa nhận được độc quyền sáng chế.
Kết quả phân tích khác nhau... là chuyện thường(!)
Nhiều ý kiến tại hội thảo đã thắc mắc vì sao các cơ quan phân tích mẫu đã không đồng nhất khi cho ra kết quả. Thực tế này đã gây không ít khó khăn cho cơ quan chức năng. Bác sĩ Nguyễn Đức An, Chánh thanh tra Sở Y tế TPHCM, cũng thừa nhận là có mẫu được lấy từ một cơ sở khi đem phân tích tại Viện Vệ sinh y tế công cộng thì có hàm lượng 3-MCPD vượt mức cho phép, nhưng khi cơ sở này đem đi phân tích tại một labo khác thì cho kết quả lại đạt chuẩn (!).
Quốc hội yêu cầu làm rõ sự thật về nước tương có chứa chất 3-MCPD |
Bác sĩ Nguyễn Xuân Mai, Phó Viện trưởng Viện Vệ sinh y tế công cộng- Bộ Y tế, ví von là nếu kiểm nghiệm mà “một mình một chợ thì khó nói vì không ai kiểm chứng”. Do đó, trên thế giới đã áp dụng kiểm nghiệm liên phòng, qua đó mới đi tới thống nhất kết quả. Mặc dù Viện Vệ sinh y tế công cộng được trang bị thiết bị đủ năng lực kiểm định 3- MCPD đúng chuẩn mực, phương pháp phân tích ổn định và chuẩn nhưng kết quả có sai số so với kết quả của các labo khác là đương nhiên.
GS Chu Phạm Ngọc Sơn, Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội khoa học và kỹ thuật TPHCM, cũng khẳng định trong phân tích vết như nước tương là rất khó khăn, vết càng nhỏ thì sự sai biệt càng lớn nhưng ở mức 30%- 40% là chấp nhận được.
Với tư cách là nhà khoa học có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực kiểm nghiệm, bà Diệp Ngọc Sương, Giám đốc Trung tâm Đào tạo và phát triển sắc ký TPHCM, cho biết khi một đơn vị phân tích và công bố thì chưa chắc chuẩn vì hiện nay chưa có phòng thí nghiệm trọng tâm nào hết. Phòng thí nghiệm này chuẩn về mặt này nhưng hạn chế về mặt khác. Do đó tốt nhất khi kiểm nghiệm một sản phẩm nào đó thì đưa cho 3 đơn vị cùng kiểm nghiệm và cùng công bố.
Trước tiên là trách nhiệm của nhà sản xuất…
Vấn đề mọi người quan tâm nhất là làm thế nào để nhanh chóng có nước tương sạch cho tiêu dùng, đã được ông Lê Trường Giang tóm lại: cần sự liên kết, phối hợp của cả ba nhà: nhà sản xuất, cơ quan quản lý nhà nước và các nhà khoa học. Trong đó, trước hết là trách nhiệm của nhà sản xuất đối với xã hội.
Có thể nói, trước những lo lắng của dư luận và người tiêu dùng, các nhà sản xuất cũng đã nhận thấy trách nhiệm của mình, song rất cần có sự quan tâm hỗ trợ của các cơ quan quản lý. Đồng thời, các nhà khoa học nhanh chóng nghiên cứu và chuyển giao các công nghệ mới, sáng chế nhiều thiết bị và dây chuyền phù hợp với điều kiện trong nước và khả năng của doanh nghiệp.
Hội thảo kéo dài hơn dự kiến, đến gần 12 giờ trưa. Còn nhiều ý kiến muốn nói thêm, hỏi thêm nhưng không thể đáp ứng. Song có một điều mọi người hy vọng sau hội thảo này, các nhà sản xuất và các cơ quan quản lý cùng các nhà khoa học sẽ cho người tiêu dùng những sản phẩm mới an toàn. Và khái niệm “nước tương đen” sẽ không còn là nỗi kinh hoàng cho mọi người, mọi nhà nữa.
TƯỜNG LÂM
*****
Từ các góc nhìn...
* GS Chu Phạm Ngọc Sơn, Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội KHKT TPHCM:
Phương pháp truyền thống không tránh khỏi 3- MCPD
Lâu nay các cơ sở sản xuất nước tương vẫn sử dụng phương pháp truyền thống là HCl thủy phân. Phương pháp này tuy đơn giản nhưng chỉ cần bánh dầu đậu phộng có chất béo thì trong quá trình thủy phân gặp axit clohydrit là phát sinh 3- MCPD ngay, vì chất độc này rất nhạy ở nhiệt độ cao. Nếu áp dụng phương pháp lên men thì khả năng nhiễm 3-MCPD là thấp vì không phát sinh axit clohydrit. Tuy nhiên cần phải cẩn trọng khi áp dụng phương pháp lên men vì nếu lên men ở nhiệt độ thường mà không tiệt trùng hết thì có khả năng nhiễm một chất khác độc hơn 3- MCPD nhiều.
* PGS- TS Phan Minh Tân, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TPHCM:
Có 105 kỹ thuật sản xuất nước tương sạch
Hiện nay, ngoài nhóm của GS Chu Phạm Ngọc Sơn còn 2 nhóm khác là Bộ môn Công nghệ thực phẩm (ĐH Bách khoa TPHCM) và Viện Sinh học nhiệt đới (Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam) nghiên cứu công nghệ sản xuất nước tương sạch.
Theo điều tra thống kê của Trung tâm Thông tin khoa học và công nghệ TPHCM, hiện có khoảng 105 kỹ thuật sản xuất nước tương sạch của nhiều nước khác nhau. Chúng tôi đang mời chuyên gia tổng hợp lại để cung cấp cho doanh nghiệp. Mặt khác, Sở Khoa học và công nghệ là địa chỉ tiếp nhận yêu cầu của các doanh nghiệp về kỹ thuật, công nghệ. Sắp tới, sở sẽ có chương trình hỗ trợ cho các doanh nghiệp để sớm áp dụng công nghệ sản xuất nước tương sạch.
* Ông Nguyễn Chí Nguyện, Hội Lương thực- Thực phẩm TPHCM:
Sẵn sàng đàm phán chuyển giao công nghệ
Hội Lương thực - thực phẩm là hội ngành nghề và phi lợi nhuận với mục tiêu hàng đầu là bảo đảm sự an toàn thực phẩm cho người dân. Quan điểm của chúng tôi là đơn vị hội viên nào sản xuất hàng hóa không an toàn cho sức khỏe người dân, không chỉ nước tương, là đề nghị ngưng sản xuất ngay. Để kịp thời phục vụ nhu cầu của người tiêu dùng nước tương, hội sẵn sàng đàm phán để mua công nghệ sản xuất nước tương sạch hoặc chuyển giao cho hội để hội thành lập một nhà máy thủy phân chung.
* Bà Trương Lan Anh, Chủ nhiệm CLB nước chấm TPHCM:
Nên có một công ty cung ứng cốt nước tương sạch
Hiện nay, hầu hết các doanh nghiệp đều mong muốn nhanh chóng được chuyển giao công nghệ làm nước tương sạch, nhưng cũng có yêu cầu là các giải pháp nên đa dạng, có thể phù hợp với nhiều loại hình doanh nghiệp chứ nếu cái nào cũng đòi hỏi quy mô quá lớn thì rất khó cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Nên chăng lập một công ty cổ phần chịu trách nhiệm cung ứng nguyên liệu cốt nước tương sạch cho các doanh nghiệp nhỏ hơn. Như thế vừa đảm bảo tiêu chuẩn, vừa đáp ứng nhu cầu cho xã hội vừa đỡ tốn kém cho doanh nghiệp.
* Ông Nguyễn Minh Thương, Phó Chủ tịch Hội Người tiêu dùng TP Cần Thơ:
Không được quay lưng với người tiêu dùng
Nếu nghĩ rằng gia đình chúng ta sử dụng nước tương hàng ngày từ nhiều năm qua, liệu chúng ta có bức xúc không khi mà hàm lượng 3-MCPD trong nước tương vượt mức cho phép hàng ngàn lần. Các cơ quan chức năng, các nhà doanh nghiệp phải đứng ở góc độ người tiêu dùng để nhìn nhận sự việc.
Đối với cơ quan chức năng, người tiêu dùng được quyền đòi hỏi thông tin về an toàn cho sức khỏe. Đối với doanh nghiệp, người tiêu dùng là thượng đế. Nếu vì các quy định ràng buộc, vì chạy theo lợi nhuận mà quay lưng với người tiêu dùng là không được.
* Ông Nguyễn Thế Hưng, GĐ Xí nghiệp Nước chấm Nam Dương:
Từ 1-6-2007, nước tương Nam Dương được kiểm tra trước khi đưa ra thị trường
Năm 2005, sau khi sản xuất thành công nước tương sạch theo quy trình công nghệ đã được chuyển giao từ nhóm nghiên cứu Trung tâm Khoa học công nghệ trẻ, Nam Dương đã tung những đợt sản phẩm đầu tiên ra thị trường và đồng thời cùng với đơn vị chủ quản là Sài Gòn Co.op công bố sẵn sàng chuyển giao công nghệ này cho bất cứ doanh nghiệp nào có nhu cầu.
Trong thời gian tới, chúng tôi sẽ kiện toàn các điều kiện để chuyển giao công nghệ này cho các đơn vị có nhu cầu. Nam Dương cũng xin cam kết với người tiêu dùng, bắt đầu từ ngày 1-6-2007,100% sản phẩm nước tương của Nam Dương sẽ được kiểm tra 3-MCPD trước khi đưa ra thị trường.
* TS Lê Trường Giang, Phó Giám đốc Sở Y tế TPHCM:
Công khai ngay các nhãn hiệu vi phạm
Sở Y tế đang chỉ đạo Thanh tra sở làm việc với 17 cơ sở sản xuất nước tương có 3- MCPD vượt mức cho phép. Không chỉ xem xét lô nước tương có 3- MCPD cao mà kiểm tra tất cả các lô hàng nước tương khác.
Đến ngày 10-6 là hạn cuối để các cơ sở gửi báo cáo kiểm nghiệm 3-MCPD về sở. Ngày 11-6, sở sẽ công bố tất cả các cơ sở có gửi kết quả kiểm nghiệm 3- MCPD. Những cơ sở nào không đạt chuẩn thì tiếp tục thông tin rộng rãi. Cơ sở nào không gửi báo cáo kiểm nghiệm coi như không được chấp nhận và thông báo cho cơ quan chức năng giải quyết cũng như cho người dân biết.
Từ nay về sau, mọi sản phẩm vi phạm quy định về an toàn thực phẩm, sau khi kiểm định chính xác sẽ được Sở Y tế TPHCM công bố ngay trên các phương tiện thông tin đại chúng, kể cả các nhãn hiệu thực phẩm ngoại nhập để các ngành và người dân giám sát.
Nhóm PV Khoa giáo
Một số cuộc hội thảo tiếp theo về công nghệ sản xuất nước tương sạch |
