Trong bối cảnh Mỹ và châu Âu đang loay hoay với nợ nần chồng chất, đắn đo suy tính thắt lưng buộc bụng, một tín hiệu đáng mừng đã xuất hiện ở phương Đông. Nhật Bản, nền kinh tế thứ 3 thế giới, đang có dấu hiệu hồi phục không đầy nửa năm sau khi hứng chịu thảm họa thiên nhiên chưa từng thấy.
Kinh tế của xứ hoa anh đào trong quý 2-2011 vẫn suy giảm với tỷ lệ là 0,3%. Tuy nhiên, so với 0,9% trong quý 1, mức giảm của quý 2 đã thấp hơn hẳn. Giới quan sát thật sự bất ngờ trước sức đề kháng của kinh tế Nhật Bản bởi họ từng dự đoán tỷ lệ tụt giảm trong quý 2 sẽ phải xuống mức 0,7%. Còn tính theo nhịp độ hàng năm, mức suy giảm kinh tế của Nhật Bản theo dự kiến là 2,6%, nhưng thực chất chỉ là 1,3%.
Trận động đất gây sóng thần ngày 11-3 vừa qua đã giết chết hàng ngàn người, xóa sổ phần lớn bờ biển phía Bắc của Nhật Bản. Thiên tai làm hư hỏng nhiều nhà máy trong khu vực, gây ra tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng phụ tùng và linh kiện cho các nhà sản xuất trên cả nước.
Sóng thần cũng làm tê liệt Nhà máy điện hạt nhân Fukushima số 1, làm thiếu điện trên diện rộng gây khó khăn thêm cho các doanh nghiệp và hộ gia đình. Nhưng sự phục hồi lại thấy rất rõ tại chính nơi bị tàn phá.
Với nỗ lực vượt bậc, những cơ sở bị hư hại đã được xây dựng lại và bắt đầu tái cung cấp những thiết bị, linh kiện cho các đối tác nước ngoài. Gần 90% hoạt động sản xuất tại những vùng bị hậu quả sóng thần đã được khôi phục. Các tập đoàn lớn như hãng xe hơi Toyota cũng thông báo những kết quả lạc quan: sẽ đạt mức sản xuất trước thiên tai ngay từ tháng 9 tới và đang tuyển dụng hơn 4.000 nhân công.
Ngoài sự cố gắng của doanh nghiệp, Chính phủ Nhật Bản cũng dồn những khoản tiền lớn vào công cuộc khôi phục các vùng bị nạn. Trong quý 2 vừa qua, mức đầu tư công đã tăng 3% (lần đầu tiên trong 6 quý) nhờ vào việc chính phủ tăng tốc độ tái thiết sau thiên tai, bao gồm việc xây dựng nhà ở tạm thời cho các nạn nhân tại những tỉnh bị tàn phá ở Đông Bắc Nhật Bản.
Về tiêu thụ nội địa, một động cơ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, cũng có tín hiệu khả quan. Người ta từng e ngại dân Nhật sẽ không còn hứng thú tiêu thụ và qua đó khiến kinh tế lún sâu thêm vào suy thoái. Trên thực tế, mức tiêu thụ tuy có sụt, nhưng chỉ giảm 0,1%, so với 0,6% trong quý 1, và thay vì 0,5% như dự kiến. Điều này cho thấy người Nhật bắt đầu bình tâm và tiêu thụ trở lại sau khi bị sốc bởi thiên tai.
Theo Bộ trưởng Kinh tế Nhật Bản Kaoru Yosano, những con số vừa công bố phản ánh niềm tin đã quay trở lại với người tiêu dùng và những cải thiện trong tiến trình sản xuất công nghiệp nhờ vào việc tái lập được dây chuyền cung cấp vật tư bị gián đoạn đã có hiệu quả.
Một số chuyên gia còn lạc quan hơn nữa khi cho rằng nền kinh tế thứ 3 thế giới trong quý 3 sẽ trỗi dậy với mức tăng trưởng cao nhất trong các quốc gia phát triển, khi mà sản xuất công nghiệp và xuất khẩu đạt được mức độ của trước lúc xảy ra động đất. Mặc dù nền kinh tế Nhật Bản vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức, nhiều người đang tin rằng điểm sáng phía trời Đông này có thể là chìa khóa giúp kinh tế toàn cầu bật dậy trở lại.
ĐỖ VĂN
