Với lịch nghỉ Tết Giáp Ngọ dài ngày nên nhu cầu thực phẩm trong mỗi gia đình cũng nhiều hơn. Do đó, bên cạnh bảo đảm thực phẩm an toàn vệ sinh thì ăn uống những ngày tết hợp lý để vừa giữ gìn sức khỏe vừa phòng bệnh là rất cần thiết.
Cần cân bằng dinh dưỡng ngày tết để vừa khỏe vừa phòng bệnh.
Có bệnh lý cần ăn dè chừng
Rượu, bia và thức ăn thừa đạm, chất béo, ngọt khiến không ít người bị rối loạn tiêu hóa, thậm chí tiêu chảy nặng, ngộ độc. Đó là cảnh báo được các bác sĩ Trung tâm Dinh dưỡng TPHCM đưa ra cho mọi người trong những ngày tết. Đặc biệt, đối với những người đang mắc các bệnh tiểu đường, tim mạch, huyết áp… cần cẩn trọng và tuân thủ khẩu phần ăn thường ngày.
Theo bác sĩ Đỗ Thị Ngọc Diệp, Giám đốc Trung tâm Dinh dưỡng TPHCM, để tránh mắc phải bệnh tật hoặc ảnh hưởng sức khỏe do thức ăn gây nên, phải chú ý phối hợp ăn uống hợp lý. Chẳng hạn ăn bánh chưng, bánh tét phải kèm theo dưa hành bởi các loại bánh này rất giàu năng lượng. Do đó, ở người thừa cân, cao huyết áp, tiểu đường, bệnh lý dạ dày có tăng tiết dịch vị… không nên dùng nhiều bánh chưng, bánh tét. Mặt khác, cần cân đối khẩu phần từ thịt, nhất là những người có bệnh lý nền như thừa cân, cao huyết áp, tim mạch, tiểu đường, rối loạn chuyển hóa mỡ, hạn chế ăn thịt đông, giò, chả…
Theo bác sĩ Diệp, những người có bệnh lý nên ăn 100gr thịt mỗi ngày là đủ. Các loại giò lụa, giò thủ… hay được dự trữ trong tủ lạnh vào dịp tết, cung cấp chủ yếu chất đạm cho bữa ăn, riêng với giò thủ thì thành phần chất béo cao hơn, chủ yếu là acid béo no bão hòa nên tránh dùng cho những người có vấn đề về huyết áp, tim mạch và các bệnh lý chuyển hóa mỡ. Các loại thức ăn khô như tôm khô, lạp xưởng, vịt muối, khô bò, khô cá cũng thường được dùng trong dịp tết, nhìn chung đều khá mặn, một số quá béo nên cũng không tốt cho những người cần kiêng muối và kiêng mỡ.
Đáng chú ý, đối với những người bị bệnh tiểu đường, việc có chế độ ăn hợp lý bình thường mỗi ngày rất cần thiết. Song, mấy ngày tết cũng không nên vì vui vẻ mà quên mất điều đó. Theo các chuyên gia y tế, với bệnh nhân tiểu đường, việc dùng các loại thức ăn có chỉ số GI (chỉ số đường) thấp như nước ép rau quả, cà rốt, đậu phộng, fructose (có nhiều trong trái cây ít ngọt như: dâu, mận ta, táo, bưởi, xoài…). làm cho đường huyết dễ kiểm soát hơn. Dù vậy, cũng không nên kiêng khem quá, chỉ nên tránh các loại thực phẩm như mứt, mật ong, nước mía, chuối, bánh quy ngọt, bánh mì trắng, bánh bột gạo trắng, các loại bánh ngọt…
Bảo quản thức ăn
Tâm lý của mọi người là “no ba ngày tết” nên hầu như dự trữ thực phẩm rất nhiều. Và đương nhiên, ngoài những dụng cụ dự trữ thủ công thì tủ lạnh luôn trong trạng thái quá tải. Các chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo thức ăn tết thường được chế biến và dự trữ để ăn nhiều ngày nên rất dễ bị ôi thiu, lên mốc. Vì vậy, không cần thiết mua, dự trữ và nấu quá nhiều thức ăn chế biến sẵn trong ngày tết nếu điều kiện bảo quản không thật tốt, an toàn. Thực phẩm sau khi mua về cần làm sạch và bảo quản đúng cách như thịt cá tươi sống cần được bảo quản ở ngăn đá để có thể giữ được lâu ngày. Với rau, nếu muốn bảo quản được lâu, sau khi bỏ lá sâu, lá dập, cắt bỏ phần rễ, rửa sạch cho vào bao xốp cột kín rồi để ở ngăn mát tủ lạnh. Trái cây giữ khô ráo, rửa sạch để ráo, cho vào bao xốp buộc kín trước khi cất tủ lạnh. Đối với thức ăn nấu chín cần để nguội hẳn, đậy kín rồi cất vào tủ lạnh. Cần bảo quản thức ăn sống và chín vào những hộp riêng biệt. Các món ăn như thịt kho hột vịt, cá lóc kho, măng hầm chân giò, khổ qua dồn thịt... nấu đủ ăn 2 - 3 bữa, không nên hầm đi hầm lại nhiều lần. Các món chiên, quay để trong hộp to, chế ngập dầu mỡ để ngăn mát, khi ăn lấy đủ phần ăn hâm lại.
Theo các chuyên gia Trung tâm Dinh dưỡng TPHCM, một số mẹo bảo quản thực phẩm ngày tết cần được lưu ý, như bánh chưng không nên bảo quản trong tủ lạnh vì bị “lại gạo”. Bánh nên treo chỗ thoáng mát, tránh chỗ nóng hay ẩm ướt. Các loại củ không nhất thiết bỏ vào tủ lạnh, chỉ cần xếp xuống sàn nhà chỗ râm mát như gầm giường, gầm chạn… để kéo dài đến 10 - 12 ngày. Nếu không có tủ lạnh, rau ăn lá để vào túi ni lông đục lỗ và để chỗ khô, mát. Việc bảo quản kín sẽ giúp thức ăn không bị khô, không bốc mùi, không lây nhiễm vi sinh vật sang các món ăn khác. Khi để nhiều thức ăn trong tủ lạnh, cần chỉnh lại nhiệt độ (tăng độ lạnh), nếu không đủ độ lạnh thức ăn sẽ mau hư.
Bên cạnh đó, thói quen để nguyên đĩa, bát đựng thức ăn thừa không đậy nắp cho vào tủ lạnh bảo quản sẽ dễ làm tủ lạnh bị hôi. Thức ăn sống và chín để lẫn lộn khiến vi khuẩn từ các đồ ăn tươi sống sẽ lây nhiễm vào các đồ ăn chín khác có trong tủ lạnh. Điều này có thể khiến người sử dụng bị rối loạn tiêu hóa, nhiễm độc khi mang đồ ăn chín này ra ăn mà không đun nấu lại. Bên cạnh đó, thói quen đi chợ mua trứng gà, vịt về vẫn còn bám dính vết bẩn từ chuồng nuôi; rau quả chứa hóa chất từ lượng phân bón dư cho tới thuốc trừ sâu; thịt, cá chứa vi khuẩn gây nhiều loại dịch bệnh khác nhau... cứ xếp vào tủ, không cho vào từng túi ni lông hay hộp chứa riêng sẽ khiến tủ lạnh thành ổ chứa vi trùng và dịch bệnh. Theo nghiên cứu của các chuyên gia dinh dưỡng, thịt cá tươi muốn để lâu nên bảo quản lạnh từ 0 - 4°C. Giò chả nếu nguyên cây phải bảo quản ở 0 - 7°C, dùng được 7 - 10 ngày.
QUỲNH CHI
