Sau hơn chục năm ra đời, Luật Kế toán trở nên lạc hậu, ngay cả dấu cách giữa các chữ số cũng không theo thông lệ quốc tế; trong thời đại công nghệ thông tin mà buộc các doanh nghiệp phải lưu hồ sơ, sổ sách kế toán thủ công; báo cáo tài chính hoạt động của doanh nghiệp; các dịch vụ kế toán đi vào chuyên nghiệp hóa… là những vấn đề được góp ý sửa đổi trong dự thảo sửa đổi, bổ sung Luật Kế toán lần này.
Phải chuyển kế toán thủ công sang kế toán điện tử và lưu trữ dữ liệu bằng máy móc.
Được lưu trữ dữ liệu kế toán trên máy
Với quy định hiện tại, doanh nghiệp buộc phải lưu giữ hồ sơ, sổ sách, chứng từ kế toán bằng giấy với thời hạn 10 năm, điều đó tạo không ít áp lực cho doanh nghiệp. Nhiều doanh nghiệp lớn phải thuê kho để lưu trữ sổ sách, chứng từ. Trong khi đó, công nghệ thông tin đang phát triển vượt bậc, các ngành thuế, hải quan đã cho phép doanh nghiệp được sử dụng hóa đơn điện tử, nếu sự quản lý nhà nước không thay đổi kịp sẽ gây khó cho doanh nghiệp. Vì vậy, trong lần sửa đổi Luật Kế toán lần này, Bộ Tài chính đã đề nghị cho phép lưu trữ chứng từ, sổ sách kế toán bằng các công nghệ, phương tiện điện tử nhằm đảm bảo an toàn, bảo mật thông tin và giúp doanh nghiệp tiện dụng trong việc tra cứu dữ liệu.
Tương tự, quy định về dấu chấm, phẩy phân cách trong dãy số và số nhỏ hơn hàng đơn vị không theo thông lệ quốc tế khiến hệ thống doanh nghiệp đa quốc gia, các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài gặp khó khăn khi gởi báo cáo tài chính cho công ty mẹ ở nước ngoài. Do vậy, luật sửa đổi lần này cũng cho phép các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài được sử dụng dấu phẩy giữa ngàn, tỷ… và sử dụng dấu chấm giữa số nhỏ hơn hàng đơn vị.
Hiện nay, các công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn, pháp luật không cấm những người góp vốn tham gia quản lý điều hành. Riêng công ty cổ phần đại chúng thì bị cấm người góp vốn tham gia quản lý điều hành. Do vậy, Luật Kế toán lần này cũng sửa đổi cho phù hợp thực tế. Cụ thể là ở các công ty cổ phần, trách nhiệm hữu hạn thì kế toán trưởng có quan hệ huyết thống với người quản lý điều hành hay không do doanh nghiệp tự quyết định trong điều lệ của doanh nghiệp. Ở công ty cổ phần đại chúng thì không cho phép kế toán trưởng có quan hệ huyết thống với người quản lý điều hành.
Chuyên nghiệp hóa dịch vụ kế toán
Ông Mai Thanh Tòng, Hội Kế toán TPHCM, đề nghị, cần bổ sung phạm vi hoạt động của dịch vụ kế toán để chuyên nghiệp hóa dịch vụ kế toán. Vì hiện nay, nhiều doanh nghiệp, đơn vị không có chứng chỉ hành nghề kế toán nhưng vẫn hoạt động dịch vụ kế toán. Có không ít trường hợp cán bộ thuế cũng nhận làm báo cáo thuế cho doanh nghiệp, nên dịch vụ kế toán phải đăng ký không “cạnh tranh” nổi với cán bộ thuế. Kế toán “chui” lộng hành khiến không còn đất sống cho người làm ăn chân chính. Đồng thời, phải bổ sung chế tài xử lý vi phạm trong hoạt động dịch vụ kế toán. Luật cũ có chế tài nhưng không đủ ngăn chặn nên phải tăng biện pháp xử lý thật nặng, thậm chí nếu phát hiện ai hành nghề chui thì sau này không được hành nghề kế toán.
Ông Huỳnh Thanh Triều, Trưởng phòng Pháp chế Thanh tra TPHCM, đề nghị, phải ghi rõ trong số các hành vi bị nghiêm cấm phải có hành vi “lập 2 hệ thống kế toán trở lên” mà không cần phải giải thích việc lập 2 hệ thống sổ sách kế toán phục vụ cho mục đích gì. Nếu luật giải thích việc lập 2 sổ sách kế toán “nhằm bỏ ngoài sổ sách tài sản…” thì sẽ dễ dẫn đến tranh chấp sau này. Vì doanh nghiệp sẽ nói có lập 2 hệ thống sổ sách nhưng không nhằm bỏ ngoài sổ sách tài sản thì sẽ không xử lý được.
Thẩm phán Nguyễn Công Phú, Phó Chánh tòa Kinh tế TAND TPHCM, cũng đề nghị quy định việc lưu trữ tài liệu kế toán và chế tài nếu để mất, hỏng tài liệu. Theo ông Nguyễn Công Phú, tài liệu kế toán có ý nghĩa chứng cứ quan trọng đối với tòa, nhưng không ít trường hợp công ty nói bị mất, thất lạc mà không có quy định nào để xử lý trách nhiệm.
Tuy luật sửa đổi lần này quy định phải có ít nhất 3 kế toán viên có chứng chỉ hành nghề mới được thành lập doanh nghiệp dịch vụ kế toán - trước đây là 5 người, thế nhưng, TS Trần Du Lịch, Phó đoàn đại biểu Quốc hội TPHCM, hỏi tại sao phải là 3 người, dựa trên cơ sở nào. Ông cho rằng chỉ cần 1 người có chứng chỉ hành nghề là có thể thành lập doanh nghiệp kế toán, nếu tầm hoạt động vừa sức. Vì các ngành khác như luật sư, bác sĩ cũng chỉ 1 người là có thể thành lập văn phòng luật sư, phòng khám chữa bệnh. Khi nào doanh nghiệp tăng số lượng vụ việc, cần mở rộng hoạt động thì tự họ sẽ thuê thêm kế toán viên. Nhiều đại biểu khác cho rằng, để nâng cao chất lượng hoạt động và an toàn cho doanh nghiệp thì luật nên bổ sung quy định buộc doanh nghiệp dịch vụ kế toán phải mua bảo hiểm ngành nghề cho mình.
CHẾ HÂN
