Giải thưởng Fahasa - Tín hiệu mới của thị trường sách

Hiện nay, các giải thưởng sách trong nước đều dựa vào những hội đồng chuyên môn bình chọn. Giải thưởng sách dựa trên lựa chọn của bạn đọc hầu như không có trong khi đây là một phần quan trọng để đánh giá nhu cầu, xu hướng của bạn đọc và sự phát triển của thị trường sách.

• Sách hay chưa hẳn có nhiều bạn đọc

Hệ thống giải thưởng liên quan đến sách trong nước hiện nay có thể chia làm hai phần chính. Đầu tiên là giải do các cơ quan nhà nước, các hội chuyên ngành tổ chức, như ở các Hội Nhà văn địa phương, Hội Nhà văn Việt Nam năm nào cũng có các giải thưởng liên quan đến sách.

Ở quy mô rộng hơn là Giải thưởng sách Việt Nam do Hội Xuất bản tổ chức. Đây là giải thưởng về sách được cho là có tầm bao quát lớn nhất hiện nay, chỉ tính riêng giải năm 2011 đã có đến 35 NXB gửi sách tham dự với 156 cuốn sách thi mục “Sách đẹp” và 198 cuốn thi phần “Sách hay”.

Phần thứ hai là giải thưởng sách do các tổ chức xã hội thành lập, điển hình hiện nay có “Giải thưởng sách hay” do Dự án sách hay phối hợp cùng Trường Doanh nhân PACE thực hiện. Tiêu chí của giải thưởng thiên về giá trị của tác phẩm, thậm chí đến mức gần như cực đoan, phải đạt 100% đồng ý của ban giám khảo mới xét trao giải. Cũng vì khó khăn như vậy nên trong lần trao giải đầu tiên vào cuối năm 2011 người ta thấy có cả sách “Hoàng tử bé” với bản dịch của Bùi Giáng.

Các giải thưởng sách nêu trên đóng góp một phần không nhỏ vào đời sống văn hóa đọc hiện nay, mang đến cho bạn đọc những tham khảo cần thiết khi lựa chọn sách hay để đọc dựa trên quan điểm, ý kiến của các chuyên gia. Thế nhưng, ở chiều ngược lại, ý kiến, cảm nhận của bạn đọc về sách hiện nay ra sao lại không có cách nào phản hồi ngược lại đến với những người làm sách.

• Bạn đọc là giám khảo

Cuối năm 2011, Công ty CP Phát hành sách TPHCM (Fahasa) đề ra “Giải thưởng Fahasa - Sách được bạn đọc ưa thích bình chọn”. Cách thức bình chọn khá đơn giản, bất cứ bạn đọc nào khi vào một nhà sách của Fahasa là có thể lấy một phiếu bầu, điền vào tên cuốn sách mình thích rồi bỏ vào thùng phiếu. Đến hạn, Fahasa sẽ tiến hành kiểm kê số lượng phiếu để chọn ra cuốn sách được bạn đọc ưa thích nhất.

Giải thích điểm khác biệt của giải, ông Phạm Minh Thuận, Tổng Giám đốc Fahasa cho biết, khác hẳn với các giải thưởng sách hiện đang tồn tại, những cuốn sách đoạt “Giải thưởng Fahasa” hoàn toàn không phải là cuốn sách “hay nhất” mà thuần túy chỉ là tác phẩm được số đông bạn đọc “thích nhất”.

Còn về ý nghĩa của giải thưởng, nhà thơ Lê Minh Quốc, thành viên ban tư vấn của giải khẳng định: “Giải thưởng Fahasa là một kênh thông tin rất quan trọng, nó cung cấp cho những người làm sách câu trả lời về sở thích của bạn đọc hiện nay, họ thích loại sách nào, tác giả nào…”.

Trên thực tế, rất nhiều nhận xét mới đã xuất hiện lên sau khi Giải thưởng Fahasa được công bố. Nhiều tác phẩm bán rất nhiều nhưng lại ít được bạn đọc ưa thích. Điều đó phản ánh việc mua sách, chọn sách dựa vào nhiều yếu tố bên ngoài hơn là nội dung tác phẩm. Sách mua về, đọc qua nhưng không đọng lại điều gì ấn tượng. Sách được ưa thích cũng vắng bóng những cái tên đoạt các giải thưởng sách trong nước, cho thấy việc quảng bá, giới thiệu những tác phẩm đó còn chưa đủ để bạn đọc chú ý.

Tất nhiên, “Giải thưởng Fahasa” chỉ mới dừng ở quy mô một doanh nghiệp, chưa thể phản ánh đầy đủ, khách quan nhu cầu, sở thích của bạn đọc hiện nay. Nhưng ít nhất đây cũng là sự mở đầu, một tín hiệu mới, góp một phần vào bức tranh tổng thể về thị trường sách trong nước. Từ đó các nhà quản lý, làm sách, kinh doanh sách có các điều chỉnh hợp lý nhằm xây dựng một nền văn hóa đọc lành mạnh và phát triển.

TƯỜNG VY