Tiếng guốc gỗ gần như đã biến mất từ hồi nào, vì thời nay, hiếm người còn mang guốc mộc! Thế nhưng, trong một con hẻm nhỏ ở Sài Gòn, cứ mỗi sáng sớm, người dân trong hẻm thường nghe tiếng guốc của chị hàng xóm gõ đều trên đường. Tiếng guốc gỗ ấy khiến tôi nhớ đến hình ảnh những cô gái Sài thành đài các mang guốc gỗ ngày xưa chợt ùa về.
Guốc thành phẩm.
Bà chị ở nước ngoài về chơi, nghe tiếng guốc gỗ ấy, bắt tôi phải tìm cho bằng được chỗ nào còn bán guốc gỗ, cho chị mua chục đôi mang ra nước ngoài làm quà. Chị bảo rằng: “Giới trẻ bây giờ ít biết guốc gỗ, chứ cái tuổi U60 của chị, đôi guốc, tiếng guốc là kỷ niệm đẹp một thời. Ở trời Tây cả mấy chục năm rồi có thấy, có nghe tiếng guốc đâu”. Tôi tìm ở rất nhiều hiệu giày dép tại TPHCM nhưng không có bán guốc gỗ, đành hỏi chị hàng xóm, chị cho biết mua ở chợ Bến Thành.
Qua tìm hiểu, những đôi guốc này xuất xứ ở Bình Dương. Chúng tôi tìm đến làng nghề Bình Nhâm (Thuận An, Bình Dương) – nơi còn lại nghề làm guốc mộc cung cấp cho thị trường, trong đó có TPHCM, mới thấy “hồn của ngày xưa vẫn còn”. Người dân ở đây cho biết, thời hoàng kim của nghề làm guốc mộc ở Bình Nhâm có đến cả trăm hộ, nhưng bây giờ chỉ còn lại chưa đến 10 hộ sống bằng nghề này.
Guốc mộc Bình Nhâm làm từ nguồn gỗ mít, thông… nên nhẹ, bền. Đặc biệt, để cạnh tranh với giày dép hiện đại, người làm guốc gỗ ở Bình Nhâm đã nghiên cứu tạo ra mẫu mã phong phú (hơn 100 kiểu), thời trang và xinh đẹp. Guốc có nhiều màu sắc, cao thấp khác nhau để phù hợp cho nhiều lứa tuổi. Quai guốc được làm bằng các chất liệu như nhựa, vải, da…
Vô keo.
Guốc gỗ Bình Nhâm được sơn bằng loại sơn đặc biệt nên vẫn giữ được vân gỗ đẹp tự nhiên. Một số mẫu guốc còn được sơn mài, cẩn xà cừ hoặc vẽ màu trông quý phái, xinh xắn và sống động. Một điều bất ngờ, trong khi guốc gỗ đi vào quên lãng đối với nhiều người tiêu dùng Việt Nam thì khách hàng nước ngoài lại rất ưa chuộng, đặc biệt là thị trường châu Âu. Vì vậy mà hiện nay, phần lớn guốc gỗ sản xuất tại Bình Nhâm đều được xuất ra nước ngoài. Đặc biệt, so với một số quốc gia có sản xuất guốc mộc như Trung Quốc, Indonesia… thì guốc mộc của Việt Nam có giá thành rẻ hơn, chỉ từ 3-8 USD/đôi (của các nước không dưới 15 USD/đôi).
Đến tham quan xưởng sản xuất guốc gỗ xuất khẩu lớn nhất Bình Dương, chúng tôi thấy quy trình của nghề làm guốc gỗ khá độc đáo. Tuy phần lớn guốc ở đây được làm bằng máy công nghiệp nhưng có những công đoạn máy không thể thay thế bàn tay con người, như vẽ, áp sơn mài, đóng quai, đế, cẩn xà cừ…
Nhìn đôi bàn tay khéo léo của những người thợ thao tác trên sản phẩm ai cũng thích thú. Nhiều người bảo rằng sao không biến những cơ sở sản xuất guốc gỗ ở Bình Nhâm trở thành những điểm tham quan du lịch. Nếu làm được điều này, khách sẽ có dịp mua sắm và được tìm hiểu một nghề truyền thống rất độc đáo của vùng đất Thủ ngày xưa còn lưu lại. Còn cơ sở sản xuất sẽ bán được sản phẩm, xuất khẩu tại chỗ và đôi khi có những đơn đặt hàng lớn từ du khách tham quan.
HÀN VŨ
