Sẽ không mấy khó khăn để bắt gặp cụm từ “đi tắt, đón đầu’’ này tại rất nhiều cuộc hội thảo chuyên ngành, hay hội họp các cấp chính quyền, trong các doanh nghiệp và cả trên các diễn đàn báo chí. Nhưng dường như rất ít người trong chúng ta hiểu và nhìn nhận cho đúng cụm từ này vào từng trường hợp cụ thể.
Ở các nước phát triển, nơi có nền văn minh lỗi lạc và nền khoa học tiến bộ vượt bậc thì việc áp dụng các thành tựu công nghệ mới cũng như các phương thức quản lý là điều bắt buộc và hiển nhiên. Chính vì vậy, nhu cầu nảy sinh ra ngày càng nhiều sáng kiến, phát minh về công nghệ, cải tiến trong quản lý rất cấp bách và đòi hỏi cường độ rất cao.
Ở Việt Nam, một nước đang bắt đầu những bước đi trên con đường hội nhập và phát triển cùng thế giới, chúng ta chỉ mới khởi điểm tại vạch xuất phát, những nỗ lực để vươn lên đòi hỏi mất nhiều công sức, của cải và thời gian. Cho nên, đôi lúc cụm từ “đi tắt, đón đầu” cần được bình tâm nhìn nhận cho đúng nghĩa trong các cách thức diễn đạt nhất là trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, quản lý nói chung.
Đối với các quốc gia phát triển, việc ứng dụng các thành tựu công nghệ mới xem ra dễ dàng hơn bởi vì đó chính là sự thay thế của một sự vật mới đối với sự vật cũ dựa trên một nền tảng vững bền. Còn chúng ta, hãy xem lại, nền tảng về khoa học kỹ thuật, trình độ công nghệ cũng như các phương thức quản lý còn ở mức thấp, bập bẹ so với thế giới. Vậy nên, việc ứng dụng tất cả các lĩnh vực trên tại Việt Nam theo kiểu “đi tắt, đón đầu” của thế giới mà bấy lâu nay chúng ta thường hô hào công khai, liệu có ổn?
Ngoài ra, chúng ta cần hiểu cụm từ “đi tắt, đón đầu” này ở một không gian rộng chứ không phải ở một không gian hẹp. Nghĩa là từ trước đến nay, chúng ta cứ tưởng tượng ra rằng đang tham gia cuộc đua phát triển cùng với các nước trên thế giới ở phương diện mặt phẳng, nhưng thực ra, cuộc đua này đang diễn ra trên phương diện không gian đa chiều.
Nói rõ hơn, để bắt cho kịp và ứng dụng cho được những thành tựu của thế giới đương đại, chúng ta rất khó xác định được phải nỗ lực đến đâu và mất thời gian bao lâu. Chỉ cần biết rằng, chúng ta hãy cứ phải nỗ lực học hỏi không ngừng, tôn trọng những thành quả của công nghệ mới và ứng dụng những thành quả đó sao cho phù hợp với điều kiện thực tế. Vì vậy, “đi tắt, đón đầu” cần phải có chọn lọc, có định hướng, khéo léo và khiêm tốn trong truyền ngôn.
Người Mỹ có câu “bạn hãy nghĩ ra bên ngoài chiếc hộp” (think outside of the box) ngụ ý rằng chúng ta không nên chủ quan nhìn nhận tất cả các vấn đề ở góc độ hẹp, cần khơi rộng nó ra và nên hiểu thấu đáo. Việc hiểu và vận dụng theo kiểu “đi tắt, đón đầu” của chúng ta hiện nay nên có sự cân chỉnh lại cho đúng.
Hoàng Cửu Long (Singapore)
