Đảng Dân chủ Nhật Bản (DPJ) cầm quyền đang trong quá trình lựa chọn ứng viên để thay thế Thủ tướng Naoto Kan vừa từ chức. Chủ tịch mới của DPJ sẽ được bầu chọn vào ngày 29-8 và trở thành thủ tướng. Đây cũng sẽ là thủ tướng thứ sáu trong vòng 5 năm qua tại đất nước Mặt trời mọc.
5 ứng viên có thể trở thành thủ tướng Nhật Bản (từ trái sang): cựu Ngoại trưởng Seiji Maehara, cựu Bộ trưởng Giao thông Vận tải Sumio Mabuchi, Bộ trưởng Công thương Banri Kaieda, Bộ trưởng Tài chính Yoshihiko Noda và Bộ trưởng Nông Lâm Ngư Michihiko Kano.
Trọng trách nặng nề
Cuộc bầu chọn thủ tướng mới lần này diễn ra trong bối cảnh Nhật Bản vừa phải tiếp tục giải quyết hậu quả thảm họa động đất, sóng thần, mặt khác kinh tế Nhật Bản dù đang có nhiều dấu hiệu tốt vẫn chưa thực sự lấy lại đà tăng trưởng vốn có. 5 nghị sĩ thuộc đảng Dân chủ Nhật Bản (DPJ) cầm quyền cùng ra tranh cử thủ tướng lần này gồm: Bộ trưởng Công thương Banri Kaieda, cựu Ngoại trưởng Seiji Maehara, Bộ trưởng Tài chính Yoshihiko Noda, cựu Bộ trưởng Giao thông Vận tải Sumio Mabuchi và Bộ trưởng Nông Lâm Ngư Michihiko Kano. Theo các phương tiện truyền thông tại Nhật Bản, khả năng sẽ có thêm vòng bầu chọn thứ hai tại Quốc hội vì hầu hết ứng viên khó có thể giành đa số ngay từ vòng đầu.
Vào sáng 28-8, 5 ứng viên thủ tướng Nhật Bản đã có cuộc tranh luận riêng trên truyền hình trước khi tranh luận chung.
Trong số 5 ứng cử viên trên, có 2 người dẫn đầu. Thứ nhất, ông Kaieda, 62 tuổi, được nhân vật uy quyền của DPJ, cựu Chủ tịch DPJ Ichiro Ozawa ủng hộ. Ông Ozawa đang đối mặt với các cáo buộc nhận tiền tài trợ bất hợp pháp và đã bị khai trừ khỏi DPJ nhưng ảnh hưởng trong DPJ vẫn lớn. Ông được xem là người có khả năng chi phối kết quả bầu cử vì nhiều nghị sĩ vẫn còn tôn trọng tư tưởng của ông trong quá trình đưa DPJ trở thành đảng cầm quyền. Thứ hai, cựu Ngoại trưởng Maehara, 49 tuổi, đứng đầu trong các cuộc thăm dò công luận về khả năng trở thành thủ tướng cho biết ưu tiên hàng đầu là khôi phục nền kinh tế Nhật Bản. Ông Maehara là người có quan điểm cứng rắn với Trung Quốc. Ông từ chức ngoại trưởng cách đây 5 tháng do nhận tài trợ chính trị từ một gia đình người bạn gốc Triều Tiên. Nếu ông trở thành thủ tướng, đảng đối lập sẽ lại đưa vấn đề này ra.
Năng lượng hạt nhân và tài chính
Vấn đề năng lượng hạt nhân của Nhật Bản sau khi xảy ra sự cố tại nhà máy Fukushima trở thành một trong những đề tài nóng của các ứng viên thủ tướng. Cựu Ngoại trưởng Seiji Maehara cho rằng Nhật Bản không nên xây thêm nhà máy điện hạt nhân và chủ động giảm sự lệ thuộc vào nguồn năng lượng này. Bộ trưởng Công thương Banri Kaieda chủ trương xóa sổ các nhà máy điện hạt nhân trong vòng 40 năm. Trong khi đó, cựu Bộ trưởng Giao thông vận tải chỉ nói rằng Nhật Bản nên giảm bớt sự phụ thuộc vào điện hạt nhân và xem vấn đề an toàn hạt nhân là ưu tiên hàng đầu. Bộ trưởng Nông Lâm Ngư Michihiko Kano thì cho rằng nên cân bằng giữa năng lượng hạt nhân và các năng lượng tái tạo.
Về vấn đề tài chính, ứng viên Noda cho biết ông chủ trương tăng thuế tiêu dùng để lấy tiền tập trung vào các nỗ lực tái thiết nền kinh tế sau thảm họa động đất, sóng thần. Ông Noda cũng ưu tiên để đồng yen yếu. Ở cương vị Bộ trưởng Tài chính, trong vòng 1 năm qua, ông đã 3 lần can thiệp để kéo đồng yen giảm giá. Các ứng viên Mabuchi, Kano và Kaieda chủ trương phát hành trái phiếu xây dựng để thực hiện mục tiêu này. Ứng viên Maehara cũng không đồng tình với việc nâng thuế trong giai đoạn hiện nay, ông chủ trương tung thêm ngân sách để kích thích kinh tế.
Ngoài các vấn đề kinh tế, tài chính và hạt nhân, thủ tướng mới của Nhật Bản phải giải quyết quan hệ đang căng thẳng với Trung Quốc trong các tranh chấp lãnh thổ cũng như vấn đề hạt nhân của CHDCND Triều Tiên và căn cứ quân sự của Mỹ.
Khánh Minh
