Dự thảo luật đề xuất cho phép trưởng hoặc phó trưởng công an xã – nếu là điều tra viên trung cấp trở lên và được thủ trưởng cơ quan cảnh sát điều tra công an cấp tỉnh phân công – có thể khởi tố, điều tra các vụ án hình sự về tội ít nghiêm trọng và nghiêm trọng (có khung hình phạt đến 7 năm tù) xảy ra trên địa bàn xã.
Phù hợp thực tiễn, nhưng cần kiểm soát chặt
Nhìn nhận việc bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn cho điều tra viên là trưởng công an, phó trưởng công an cấp xã là phù hợp, đảm bảo tính kịp thời trong giải quyết vụ việc, song ĐB Nguyễn Thị Lệ Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND TPHCM nhấn mạnh, để đảm bảo hiệu quả và tính pháp chế, cần rà soát kỹ lưỡng và quy định thật cụ thể, chặt chẽ về thẩm quyền của lực lượng này.
“Việc giao thêm thẩm quyền cho công an cấp xã phải đi đôi với việc xác định rõ các tiêu chuẩn về năng lực, trình độ chuyên môn, pháp lý tối thiểu. Không chỉ đơn thuần là bố trí điều tra viên từ cấp tỉnh về, mà còn cần có các chương trình đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ chuyên sâu, đặc biệt là các kỹ năng điều tra cơ bản, thu thập và đánh giá chứng cứ. Đồng thời, cơ chế kiểm soát quyền lực phải được đặc biệt chú trọng”, ĐB Nguyễn Thị Lệ nhấn mạnh.
Cùng quan điểm, đại biểu Nguyễn Thanh Sang (TPHCM) lưu ý: “Sau khi sắp xếp lại các đơn vị hành chính, địa bàn sẽ rất rộng, điều tra viên từ tỉnh xuống xã sẽ rất mất thời gian, giao thẩm quyền thêm cho trưởng, phó công an xã là phù hợp. Khi xảy ra vụ việc nghiêm trọng, rất nghiêm trọng thì tăng cường thêm từ tỉnh về”.
Tuy nhiên theo ĐB, cần đảm bảo lực lượng này đủ năng lực điều tra, được trang bị đầy đủ nguồn lực, cơ sở vật chất, trang thiết bị chuyên dụng và kinh phí hoạt động.
Không phải mỗi xã chỉ có một điều tra viên
Phản hồi ý kiến các ĐB về vấn đề này, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Huy Tiến cho biết, việc giao thẩm quyền điều tra cho công an xã là yêu cầu từ thực tiễn sau khi không tổ chức công an cấp huyện. Theo ông, đây là lần đầu tiên tổ chức lực lượng điều tra ở cấp xã; trước đây công an xã chỉ được giao một số nhiệm vụ ban đầu.
Hoàn toàn đồng ý với quan điểm phải tăng cường năng lực cho lực lượng công an xã khi giao thẩm quyền điều tra, khởi tố các vụ án, song Viện trưởng Nguyễn Huy Tiến cung cấp thông tin, lực lượng điều tra viên ở công an xã tới đây là tăng cường từ cấp tỉnh, cấp huyện: “Theo báo cáo của Bộ Công an, mỗi xã sẽ có 30 - 40 cán bộ công an, thậm chí ở địa bàn đặc biệt như Hà Nội, TPHCM có thể có 50 - 60 cán bộ công an. Số lượng điều tra viên mỗi xã tương ứng từ 6 - 7 hoặc 8 - 10 điều tra viên”.
Vẫn theo Viện trưởng Nguyễn Huy Tiến, dự thảo luật chỉ quy định điều tra viên trung cấp trở lên là phó, trưởng công an xã được thực hiện một số thẩm quyền do thủ trưởng cơ quan điều tra cấp tỉnh ủy quyền trực tiếp và người này được chỉ huy các điều tra viên ở công an xã, chứ không phải ở xã chỉ có 1 điều tra viên.
