Tính đến thời điểm này, ngành sản xuất xe máy trong nước đã đạt sản lượng gần 5 triệu chiếc/năm, vượt gần gấp đôi nhu cầu thị trường. Dù vậy, các hãng sản xuất vẫn đang mở rộng quy mô với kỳ vọng biến Việt Nam trở thành một trong những cường quốc về sản xuất xe máy.

Sản xuất xe máy còn một chặng đường dài để trở thành cường quốc. Ảnh: PHẠM CAO MINH

Cung vượt cầu

Mặc dù doanh số của các doanh nghiệp đang giảm mạnh dần qua các năm gần đây, song năng lực sản xuất của ngành lại tăng đáng kể. Theo thống kê chưa đầy đủ, đến nay năng lực sản xuất của toàn ngành xe máy đã đạt gần 5 triệu chiếc/năm. Đáng chú ý, dù trong tình cảnh ế ẩm, cung vượt cầu nhưng nhiều hãng xe máy vẫn tiếp tục đầu tư mở rộng quy mô năng lực sản xuất. Mới đây Honda Việt Nam đưa vào hoạt động nhà máy xe máy thứ 3 với công suất 500 ngàn xe/năm, nâng tổng công suất lên 2,5 triệu xe/năm.

Tương tự, Yamaha cũng quyết định đầu tư thêm gần 30 triệu USD để mở rộng nhà máy, tăng năng lực sản xuất lên khoảng 1,5 triệu chiếc/năm. Hay Piaggio Việt Nam cũng vừa đầu tư để nâng công suất lên 300 ngàn xe/năm… Song song với việc mở rộng quy mô, các doanh nghiệp đã dồn đập đưa ra thị trường các mẫu xe mới, những dòng xe từ phổ thông đến cao cấp, từ hàng thông dụng đến những mẫu xe chỉ dành cho giới “sành điệu” nhằm đa dạng hóa thị trường, kích cầu tiêu dùng nội địa.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cũng gia tăng xuất khẩu xe máy và linh kiện ra những thị trường cũ lẫn mới. Đơn cử, từ quý 2-2014 đến nay, Honda Việt Nam đã đạt kim ngạch xuất khẩu xe máy gần 200 triệu USD và theo kế hoạch cả năm 2014 sẽ xuất khẩu 247 triệu USD. Tương tự, Piaggio Việt Nam cũng nhắm nhiều tới việc đưa sản phẩm xe máy sản xuất tại Việt Nam ra thị trường nước ngoài với mục tiêu giai đoạn hết năm 2014 sẽ đạt kim ngạch xuất khẩu khoảng 70 triệu euro/năm; trong đó, đẩy mạnh xuất khẩu khoảng 30.000 xe/năm sang thị trường các nước Đông Nam Á và châu Âu. Dư kiến, từ nay đến năm 2017, Piaggio Việt Nam sẽ đẩy mạnh xuất khẩu xe máy trên toàn khu vực với các thị trường quan trọng như: Thái Lan, Indonesia, Đài Loan, Malaysia, Singapore.

Sụt giảm cục bộ

Theo lý giải của các doanh nghiệp sản xuất xe máy, nguyên nhân sụt giảm doanh số bán hàng những năm gần đây chỉ là cục bộ, do kinh tế khó khăn, người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu. Tuy nhiên, trong những năm tới, khi kinh tế phục hồi, nhu cầu mua sắm xe máy sẽ tăng nhanh trở lại. Bởi với nhiều lợi thế như nhân công rẻ, nội địa hóa ngày càng cao sẽ tạo ra giá thành xe máy Việt Nam có thể cạnh tranh tốt với các nước khác.

Chuyên gia kinh tế, Bùi Hải Minh, Đại học Quốc gia TPHCM cho rằng, thời gian qua, nhiều doanh nghiệp từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan… đã chuyển công nghệ sản xuất xe máy vào Việt Nam thông qua việc đầu tư mạnh vào sản xuất linh kiện tại đây. Do đó, nói Việt Nam sẽ trở thành một cường quốc hay trung tâm sản xuất xe máy là hoàn toàn có cơ sở. “Chưa kể, Việt Nam nằm trong khu vực có thị trường xe máy lớn nhất thế giới hiện nay. Mỗi năm cả thế giới tiêu thụ khoảng 43 triệu xe máy các loại, trong đó riêng Trung Quốc là 10 triệu xe, Ấn Độ 5 triệu xe, Indonesia 5 triệu xe. Với lợi thế này, mỗi năm Việt Nam có khả năng xuất khẩu linh kiện và xe máy đạt kim ngạch 500 triệu USD”, ông Minh phân tích.

Tuy nhiên, theo giới kinh doanh xe, giải pháp trước mắt, các doanh nghiệp sản xuất xe máy vẫn tập trung vào thị trường nội địa. Bởi đây là một thị trường còn rất “béo bở”. Bằng chứng là thị trường cuối năm, các nhà sản xuất đã đua nhau tung ra thị trường các mẫu xe tay ga, xe số và xe côn tay mới. Ngoài việc hâm nóng thị trường thông qua các mẫu xe mới, các nhà sản xuất cũng tung ra nhiều dòng xe với kiểu dáng, giá cả khác nhau nhằm đáp ứng đa dạng thị trường. “Lâu nay, nhiều người mua xe máy không phải chỉ phục vụ nhu cầu đi lại mà còn chứng minh sự sành điệu, phong cách.

 Nắm được tâm lý này, các hãng xe máy sản xuất những dòng xe có giá bậc trung với kiểu dáng sang trọng hoặc thể thao. Đối với các dòng xe máy số, tay côn có mức giá vừa phải, nhằm phục vụ người thực sự có nhu cầu đi lại, ở những khu vực vùng sâu. Đó cũng là lý do vì sao gần đây thị trường xuất hiện rất nhiều dòng xe nhưng giá cả lại không “nhảy múa” như thời gian trước đây. Trừ một số trường hợp do người tiêu dùng  đi mua theo “phong trào” nên bị các đại lý xe máy làm giá”, Giám đốc Công ty TNHH Xe máy An Phú Nguyễn Đức Nguyên, phường Bình An, quận 2, TPHCM, giải thích.

Lạc Phong