Chiều 29-9, Cổng Thông tin điện tử chính phủ tổ chức tọa đàm trực tuyến “Giá bán lẻ điện: Hài hòa lợi ích các bên”.
Trước đó, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cũng đã công bố và tổ chức hội thảo góp ý cho dự thảo đề án “Cải tiến cơ cấu biểu giá bán lẻ điện”. Trong đó, EVN đưa ra 3 phương án cải tiến biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt năm 2016 - 2017: phương án 1 là giữ nguyên 6 bậc như hiện hành; phương án 2, quy định một mức biểu giá điện sinh hoạt (đồng giá); phương án 3, rút gọn biểu giá điện sinh hoạt bậc thang từ 6 bậc xuống 3 bậc hoặc 4 bậc.
Chưa nói đến việc biểu giá điện mới ai thiệt, ai lợi mà mới đề cập đến cách tiếp cận vấn đề là cơ quan chủ trì xây dựng biểu giá điện, nhiều chuyên gia đã có những phản ứng không đồng thuận. TS Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương (CIEM) cho biết, ông ngạc nhiên khi hội thảo đóng góp cho dự thảo về biểu giá điện mới lại do EVN đứng ra chủ trì trong khi việc này “đáng ra phải là Bộ Công thương”. GS Nguyễn Quang Thái, Phó Chủ tịch Hội Kinh tế Việt Nam, cũng cho rằng vai trò chủ trì giá điện là của cơ quan quản lý nhà nước còn EVN chỉ nên có vai trò báo cáo một số vấn đề liên quan, thậm chí dễ dàng hơn trong giải thích cặn kẽ, rõ ràng hơn để có thể giải tỏa được nhiều thắc mắc.
Nói về chuyện phân vai, đã không ít lần trên diễn đàn Quốc hội, nhiều đại biểu đã chỉ ra sự bất cập của việc một số bộ ngành thiết kế chính sách theo hướng có lợi cho bộ mình. Và, thực tế cũng cho thấy, nhiều luật được thông qua nhưng chỉ một thời gian ngắn đã phải sửa, thậm chí chưa có hiệu lực đã sửa. Rõ ràng, trước khi có một biểu giá điện cân bằng, hài hòa các lợi ích, những đòi hỏi về việc phân vai là hợp lý khi mà giá điện, hoạt động của ngành điện bấy lâu vẫn bị “mang tiếng” nhiều trong dư luận. Và, ngay chính biểu giá điện hiện hành cũng chỉ mới được ban hành vài tháng nhưng đã bộc lộ không ít bất cập (áp dụng từ 16-3), gây bức xúc, phản ứng trong dư luận. Để giá điện hợp lý, cơ bản đảm bảo lợi ích của số đông thì việc đưa ra dự thảo, lấy ý kiến nhân dân, tổ chức hội thảo để những người bị điều chỉnh đóng góp là điều phải làm. Thế nhưng để một văn bản có đối tượng chịu tác động lớn như điện mới chỉ ban hành thời gian ngắn đã bị phản ứng và phải thay đổi thì có vẻ như quy trình xây dựng của EVN chưa đảm bảo chặt chẽ.
Trở lại buổi tọa đàm ngày 29-9, GS-TSKH Trần Đình Long, Phó Chủ tịch Hội Điện lực Việt Nam cho biết, ông “không hiểu người thiết kế muốn gì” khi đưa ra bậc thang hiện hành cũng như tại phương án 1. Đó là, bậc 2 và 1 có bước giá chênh lệch nhau là 49 đồng/kWh, bậc 3 với 2 là 253 đồng/kWh, bậc 4 với 3 là 456 đồng/kWh, bậc 5 với 4 là 261 đồng/kWh, bậc 6 chênh với bậc 5 là 84 đồng/kWh. Bậc quá nhiều nhưng mức điều tiết lại giảm xuống trong khi mục tiêu là người dùng càng nhiều thì càng phải trả chi phí nhiều. Những con số khác cũng được ông Long đưa ra, đáng chú ý là số người dùng trên 400 kWh/tháng chiếm khoảng 4,67% trong số 21 triệu hộ dùng điện. Tuy chiếm ít nhưng nhóm khách hàng này dùng đến 25% điện năng. Trong khi đó, số hộ dùng dưới 100 kWh chiếm trên 46% nhưng lượng điện tiêu thụ lại chưa đầy 17%. Theo ông Long, con số tiêu thụ điện năng mới là điều quan trọng để từ đó có biện pháp mạnh điều tiết đối tượng khách hàng dùng nhiều.
Nhìn vào biểu giá điện hiện hành có thể thấy, nhóm đối tượng tiêu thụ nhiều điện nhất là trên 400 kWh (bậc 6) đang chịu sự điều tiết không cao và bước nhảy giá từ bậc 5 lên rất thấp. Trong khi đó, bước nhảy giá từ các bậc 3, 4, 5 lại rất cao. Việc tốc độ trả tiền cao hơn tốc độ sử dụng điện năng là một điểm đáng lưu ý để có sự điều chỉnh hợp lý.
Điện là hàng hóa đặc thù do liên quan đến sử dụng tài nguyên, ô nhiễm môi trường nên khác với các loại mặt hàng hàng khác là dùng càng nhiều càng rẻ. Do đó, biểu giá điện phải làm sao thể hiện được tinh thần khuyến khích tiêu dùng tiết kiệm và đánh mạnh vào những hộ dùng nhiều điện. Số bậc thang điện không quan trọng (thậm chí nhiều bậc thì mức độ điều tiết còn tốt hơn, số người bị thiệt, lợi quá nhiều sẽ giảm đi) mà điều quan trọng là điều tiết đúng nhóm khách hàng.
QUANG MINH
