Năm nay, nghệ nhân Hồ Thị Non (71 tuổi, thị trấn Trà Xuân, huyện Trà Bồng, tỉnh Quảng Ngãi) lại tất bật làm trang sức cườm kết hợp tua màu đưa đến các xã, huyện chuẩn bị cho dịp lễ, tết truyền thống.
Bà Non cho biết: “Trong năm 2023, đầu năm 2024, tôi đã làm được gần 220 bộ cườm cho người Cor, Ca Dong ở huyện Bắc Trà My, tỉnh Quảng Nam, người Cor ở huyện Trà Bồng và huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi. Đa số công việc sắm sửa vòng cườm chủ yếu được đặt để phục vụ chương trình dịp lễ, tết ngã rạ truyền thống”.
Có thể nói, trang sức giàu bản sắc nhất của người Cor chính là vòng cườm kết hợp tua màu. Bà Non cho biết: “Các dịp lễ, tết, đám cưới, trẻ nhỏ mới sinh ra, họ cũng mang vòng cườm, đó là nét văn hóa không phân biệt giàu nghèo, vòng cườm có thể cả xâu chuỗi nhiều màu hoặc chỉ vài xâu cũng phải có vòng. Người Cor tự hào về bộ trang sức của mình và hầu như không thấy ở các dân tộc khác”.
Để làm nên bộ vòng cườm, bà Non phải mất thời gian khoảng 1 tháng để hoàn thành bộ trang sức gồm vòng đội đầu, dây thắt hông, đeo cổ.
Ban đầu, bà Non mua từng hạt cườm, xỏ thành từng sợi, mỗi sợi mỗi màu và tạo nên một dải từ 6-9 màu sắc, sau đó, có một sợi dây làm trục kết nối các dải màu để làm thành một chuỗi đa sắc, cuối cùng, ở những đoạn ngang, bà Non dùng những sợi chỉ để bện giữ, tạo thành những đường cong. Theo bà Non, đây là công việc cần sự tỉ mỉ, khéo léo, những hạt cườm được kết lại theo thẩm mỹ và truyền thống người Cor để lại.
Màu sắc hạt cườm phổ biến nhất là màu đỏ, trắng, vàng, cam, xanh, người Cor cho rằng, màu xanh là màu bầu trời, màu rừng núi, màu chim phượng,… còn màu đỏ, vàng gợi cảm giác tươi sáng, rực rỡ trong các dịp lễ, tết.
Bà Non chia sẻ: “Ngày nay, việc làm vòng cườm khó khăn hơn do nguồn nguyên liệu hạt cườm phải mua từ nước ngoài, nguồn hàng rất hiếm. Hiện nay, chỉ còn tôi là gắn bó với nghề làm vòng cườm truyền thống”.
Để giữ gìn nghề truyền thống không mai một, bà Non thường xuyên truyền dạy nghề cho 6 người con, cháu trong dòng họ, gia đình.
Trong các dịp lễ, tết, phụ nữ Cor mặc áo váy mới, trên đầu đội dải vải chít ngang, ở giữa có thắt tua đỏ, đeo vòng cườm kết hợp tua màu ở cổ, vai, chéo bên hông, kể cả cổ tay, tôn lên vẻ đẹp rực rỡ, riêng biệt của phụ nữ Cor.
