Trên con đường dựng nước và giữ nước của dân tộc, năm 1975 là một mốc son chói lọi. Cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước đã toàn thắng khi lá cờ giải phóng tung bay phấp phới trên dinh Độc Lập ở Sài Gòn vào trưa 30 tháng 4 năm ấy. Những ai đã trải qua tháng ngày hào hùng đó bây giờ nhớ lại vẫn không khỏi bồi hồi xúc động. Hình như âm hưởng mùa xuân đại thắng vẫn còn đâu đây.
Vâng, vẫn còn đây những vần thơ dạt dào âm hưởng toàn thắng cuốn theo bước chân anh giải phóng quân và hòa trong nắng gió phương Nam. Những bài thơ cuồn cuộn hào khí thần tốc, rạo rực niềm vui chiến thắng còn để lại cho con cháu hôm nay những hình dung hoành tráng về mùa xuân đại thắng 1975.
Bỗng nghe vần Thắng vút lên cao; Bác Hồ viết câu đó trước ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng nhiều năm nhưng dẫu khi Người đã lên đường nhẹ bước Tiên rồi thì thơ ấy vẫn là lời báo tiệp vọng vang trên khắp mọi miền đất nước. Niềm tin chiến thắng từ Hồ Chí Minh Tiến lên chiến sĩ đồng bào/Bắc Nam sum họp xuân nào vui hơn (Thơ chúc tết năm 1969) lan tỏa và thấm sâu vào nhân dân như một sức mạnh to lớn mà không đạn bom tàn bạo nào có thể đè bẹp được.
Với niềm tin tất thắng son sắt ấy, trong trận đánh cuối cùng quân và dân ta đã làm nên một cơn lốc hùng vĩ. Khí thế ào ạt đó tràn cả vào thơ Phạm Tiến Duật: Chúng ta đi đường dài /Mấy trăm xe và mấy trăm người /Nhằm mặt trận tiến vào như cơn lốc. /Những trái tim xếp theo hàng dọc /Suốt đường dài hồi hộp biết bao nhiêu (Chim Lạc bay).Trên dãy Trường Sơn trùng điệp, những người con gái con trai đẹp như hoa hồng cứng hơn sắt thép (Thơ Nam Hà) đã hẹn gặp nhau trong ngày vui đất nước: Đoàn quân vẫn đi vội vã /Bụi Trường Sơn nhòa trời lửa /Chào em em gái tiền phương/ Hẹn gặp nhé giữa Sài Gòn (Nguyễn Đình Thi – Lá đỏ). Vốn là một người lính thiết giáp, nhà thơ Hữu Thỉnh vừa tài hoa vừa nhạy cảm đã dựng thành công chân dung người chiến sĩ trong chiến dịch mang tên Bác với một chiều sâu tâm hồn rất trung thực và cảm động: Chiến dịch này ăn cơm không phải độn /Mừng thì mừng mà thương mẹ bao nhiêu /Ngày mai chúng ta đánh trận cuối cùng /Đêm còn lạnh ở ngoài ta đấy bạn /Ngoài ta độ nay đang giáp hạt /Cây rơm gầy xay giã cũng thưa đi (Đường tới thành phố).
Hình ảnh anh bộ đội trong ngày Sài Gòn giải phóng được khắc họa khá nhiều trong thơ ca thời ấy. Nguyễn Thành Vân trong bài thơ Ngôi sao trên đầu, khẩu súng trên vai đã rưng rưng ghi lại: Tôi bị vây tròn vòng ngoài vòng trong /Tôi bị hỏi dồn, phía sau phía trước /Cô bác nhìn tôi từ đầu đến chân /Tôi phải trả lời bằng tay bằng mắt. Hoàn toàn không có cảnh Sài Gòn bị dìm trong biển máu bởi lòng thù hận của cộng sản như sự xuyên tạc của kẻ thù. Một Sài Gòn giải phóng, một Sài Gòn hòa bình đã trở về với Tổ quốc thân yêu. Ước mơ Việt Nam thống nhất đã trở thành hiện thực với mùa xuân đại thắng 1975. Chính có người từng ở bên kia chiến tuyến nay cũng phải thừa nhận ý nghĩa lịch sử vĩ đại của ngày toàn thắng này. Không phải ngẫu nhiên mà nhà thơ Tố Hữu đã hân hoan viết: Ôi, buổi trưa nay, tuyệt trần nắng đẹp /Bác Hồ ơi! Toàn thắng về ta /Chúng con đến, xanh ngời ánh thép Thành phố tên Người lộng lẫy cờ hoa (Toàn thắng về ta). Cũng chính vì thế mà nhà thơ Xuân Sách khi dạo bước trên đường phố Sài Gòn đã lâng lâng cảm nhận: Đường phố xôn xao đỏ rợp cờ /Người đi vừa thật lại vừa mơ /Nửa đời cầm súng đi đánh giặc /Nay bỗng hồn nhiên như trẻ thơ (Trên đường phố)
Ngày 30 tháng 4 và Sài Gòn giải phóng đã trở thành bản giao hưởng chiến thắng sau những tháng năm chiến đấu bất khuất kiên cường và bi thương khổ đau của dân tộc. Bao nhiêu máu, bao nhiêu mồ hôi đã đổ xuống trên con đường giải phóng đất nước. Cái giá của độc lập tự do, hòa bình thống nhất đất nước vô cùng to lớn. Có phải vì thế mà khi được thưởng thức một đêm giao hưởng giữa Sài Gòn nhà thơ Anh Ngọc đã xao xuyến với những liên tưởng rất đẹp: Cát bụi đường xa khẩu súng ngọn cờ /Ngửa bàn tay gặp bàn tay nhạc trưởng /Mở tấm lòng gặp tấm lòng giao hưởng /Bổng trầm cung bậc tìm nhau /Sài Gòn trong ta là trái chín vẹn nguyên /Chiến thắng đặt vào lòng hai đứa /Một nửa anh và em một nửa…( Sài Gòn đêm giao hưởng).
Khẩu súng ngọn cờ đã trở thành linh vật tượng trưng cho một giai đoạn lịch sử bi tráng đã qua của dân tộc. Những bông sen đã mọc lên từ mảnh đất Việt Nam thấm máu trở thành thông điệp giao hòa thân thiện của chúng ta. Sự tốt đẹp ấy đã được bắt đầu, được tính từ ngày 30 tháng 4 lịch sử mà âm hưởng hào hùng của nó còn vang vọng trong những vần thơ sinh ra cùng cái thời mãi mãi không bao giờ quên ấy
NGUYỄN HỮU QUÝ
