Tạp chí Bookseller (Anh) vừa phát động cuộc thi bình chọn tên sách kỳ quặc nhất trong vòng 30 năm qua. Từ trời Âu, cuộc thi này làm giật mình những người yêu văn học trong nước khi thời gian gần đây, việc xuất hiện các tựa sách “đầy kinh ngạc” hay còn gọi là “sốc” đang trở nên phổ biến tại Việt Nam.
Từ trời Âu
Nhiều người cho rằng, nội dung mới là điều quan trọng với một tác phẩm văn học. Điều đó không có gì sai, thế nhưng nhan đề sách cũng trở thành một yếu tố quan trọng thu hút người đọc. Để làm được điều đó bằng cách đặt tựa gây sốc cho người đọc như các tác phẩm dự thi như ở trên thì lại gây phản tác dụng. Đó là bài học cho các nhà văn Việt Nam trong bối cảnh văn học đầy tính cạnh tranh như hiện nay. |
Danh sách các tác phẩm tham gia cuộc thi bình chọn tên sách kỳ quặc nhất của tạp chí Bookseller quả đúng là phải ngẩn ngơ trước những tựa sách được giới thiệu. Nằm ở đầu danh sách có: How to write a How to write book (Làm thế nào để viết cuốn sách Làm thế nào để viết?), Are Women Human? And other International Dialogues (Đàn bà có phải là con người hay không?), I Was Tortured by the Pygmy Love Queen (Tôi bị nữ hoàng tình yêu lùn cưỡng bức), Highlights in the History of Concrete (Những tiêu điểm của lịch sử bê tông)…
Những cái tựa trên được xem là lạ lùng, khó hiểu, thế nhưng có những cái tựa dễ hiểu nhưng lại khiến người đọc phải bàng hoàng sửng sốt như: Living with Crazy Buttocks (Sống cùng mông đít điên dại), The Big Book of Lesbian Horse Stories (Cuốn sách quan trọng về những cô ngựa đồng tính), Highlights in the History of Concrete (Những tiêu điểm của lịch sử bê tông), Proceedings of the Second International Workshop on Nude Mice (Biên bản Hội thảo quốc tế lần hai về chuột khỏa thân)…
Kết quả, cuốn sách có một nhan đề vừa dễ hiểu lại vừa khó hiểu đến mức kỳ cục là: If You Want Closure in Your Relationship, Start With Your Legs (Nếu muốn kết thúc mối quan hệ, hãy bắt đầu với cặp giò của bạn) đã đoạt giải nhất của cuộc thi.
Với lịch sử 30 năm tồn tại của giải thưởng (tổ chức lần đầu năm 1978), cuộc thi tên sách kỳ quặc đã cho thấy trong lĩnh vực xuất bản, những nhà làm sách đã cố gắng làm mọi cách để tạo ấn tượng cho tác phẩm của mình.
Đến đất Việt
Một tác phẩm dịch mới với nhan đề gây xôn xao dư luận.
Rất may mắn là tại Việt Nam những tác phẩm có nhan đề như trên vẫn chưa có mặt để gây sốc cho độc giả. Tuy nhiên, cũng đã xuất hiện những tác phẩm có tựa cũng không kém phần “đáng kính ngạc”. Mở đầu cho làn sóng tựa sách gây sốc có tựa: Xin lỗi em chỉ là con đĩ của nhà văn Tào Đình (Trung Quốc), tác phẩm này khi mới được xuất bản ở TQ đã gây xôn xao dư luận đến nỗi tác giả của nó đã phải đổi tên sách thành Món canh tình yêu, một cái tên vô thưởng vô phạt. Tuy nhiên, khi qua Việt Nam do nội dung truyện vốn khá lãng mạn và trữ tình, đã quá phổ biến trên mạng nên tựa cũ được giữ lại.
Tiếp sau đó, những tác phẩm có nhan đề đầy ấn tượng khác xuất hiện, độc giả có thể thấy một loạt những Hễ sướng thì hét lên, Giường…Gần đây có các tác phẩm như: Quần Jean may mắn, Mùa hè thứ hai của quần Jean may mắn và gây xôn xao nhất là tác phẩm mới toanh do Công ty Nhã Nam thực hiện: Đôi mắt ấy vẫn ở trên giường.
Điểm khác biệt lớn nhất giữa các tác phẩm dịch ở Việt Nam có tựa sốc với những tác phẩm tham dự cuộc thi tựa kỳ cục của tạp chí Bookseller chính là ở nội dung của các tác phẩm. Các tác phẩm dự thi chỉ dùng tựa để gây sự chú ý của bạn đọc còn các tác phẩm dịch ở Việt Nam lại còn có thêm nội dung thường từ mức khá trở lên, thậm chí có tác phẩm còn thuộc dạng đỉnh cao. Tiêu biểu là tác phẩm có nhan đề Buồn nôn, mới nghe qua bạn đọc dễ lầm tưởng đây là một tác phẩm thuộc loại rẻ tiền nhưng đây lại là tác phẩm triết học quan trọng nhà triết học Jean Paul Sartre. Tác phẩm ra đời từ năm 1938 và được đánh giá là cuộc hôn phối toàn bích giữa nền văn nghệ thời mới với khoa triết lý, một tác phẩm giá trị của nhân loại trong thế kỷ 20.
Tân Tường
