(SGGP - 12G) .- Sông Cần Giuộc (còn có tên là sông Rạch Cát, sông Phước Lộc) chảy từ rạch Chợ Đệm đến cửa Soài Rạp, dài 38 km. Khi qua địa phận huyện Cần Giuộc (Long An) sông chia thành hai vùng thượng và hạ.
Hai bên bờ sông là những con rạch ăn sâu vào các cánh đồng, là nơi dự trữ nước ngọt quan trọng cung cấp cho cây trồng trong mùa khô. Sông Cần Giuộc còn là nơi khai thác nguồn lợi thủy sản của người dân của huyện Cần Giuộc và các địa phương lân cận. Tuy nhiên, những năm gần đây, sông Cần Giuộc bị ô nhiễm nặng, dẫn đến nguồn thủy sản dần bị mất đi.
“Gồng mình” gánh nước thải mỗi ngày
Rác thải hữu cơ được đổ nhiều chỗ bên bờ sông Cần Giuộc
Khu vực 2 bên bờ sông Bình Điền đang có tốc độ phát triển công nghiệp và đô thị hóa rất nhanh. Trong đó, KCN Lê Minh Xuân, Cụm công nghiệp Tân Kiên đã và đang đón nhận các nhà máy có mức độ ô nhiễm cao từ nội thành TPHCM chuyển ra.
Chuyện xả nước thải ô nhiễm ra môi trường ở đây là “chuyện thường ngày”, dư luận ở TPHCM từng lên tiếng gay gắt. Nhìn những bụi dừa nước ven sông không sống nổi vì nước thải công nghiệp mà thấy chạnh lòng lo cho số phận dòng sông.
Rời Bình Điền, xuôi theo đại lộ Nguyễn Văn Linh đến khu vực rạch Cây Khô. Không như những lần khác chỉ chú tâm đến cảnh đẹp 2 bên khi đi trên con đường “hoành tráng” nhất TPHCM này, lần này tôi để tâm quan sát những dòng sông “chui” qua đường Nguyễn Văn Linh, đưa nước từ nội thành ra sông Cần Giuộc.
Những con rạch Bà Lớn, Xóm Củi, Ông Lớn, Tư Dinh, Ông Bé… tuôn chảy một thứ nước đen sì, mùi hôi nồng nặc. Đang giữa ngày mưa, đất trời lộng gió nhưng đứng trên cầu Xóm Củi chỉ vài phút là người xem đủ thấy nhức đầu, buồn nôn.
Anh “thải” đầu sông, em “thải” cuối sông!
Sông Cần Giuộc ô nhiễm nặng ngay từ đầu nguồn trên địa phận TPHCM và dòng sông này có lưu vực bao trùm cả huyện Cần Giuộc và một phần huyện Cần Đước của tỉnh Long An. Bài toán về khắc phục ô nhiễm dòng sông vì vậy mà rất nan giải.
Vừa chịu “chất thải nhà hàng xóm đổ sang”, huyện Cần Giuộc vừa chủ trương phát triển công nghiệp nên càng làm cho dòng sông “chết” nhanh hơn. Theo Chủ tịch UBND huyện Cần Giuộc - ông Phạm Hồng Kim - cả huyện có gần 200 cơ sở sản xuất nhưng chỉ có 11 cơ sở có hệ thống xử lý nước thải.
Họ luôn né tránh giải quyết vấn đề nước thải, trong khi biện pháp chế tài của chính quyền thường “nhẹ nhàng” (có thể nhằm thu hút đầu tư). Năm 2008, UBND huyện mới xử phạt 11 trường hợp với tổng số tiền phạt 28 triệu đồng.
Một chủ DN nói thẳng: “Tôi sẵn sàng mỗi tháng nộp phạt 1 lần, vẫn hiệu quả hơn nhiều so với đầu tư tiền tỷ xử lý nước thải”. Công ty Fu-Luh hiện là DN lớn nhất huyện Cần Giuộc với khoảng 1.700 công nhân sản xuất giày da, sau hơn 2 năm đi vào sản xuất vẫn chưa có hệ thống xử lý nước thải.
Cơ sở sản xuất dầu nhờn Tuấn Thành cũng khá thản nhiên với “thành tích” 6 lần bị UBND huyện xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường… Quyết định mạnh tay nhất của của UBND huyện là đình chỉ sản xuất 5 cơ sở nấu đồng, nhôm, vì chất thải có độc tố nguy hiểm. Một chủ cơ sở sản xuất bị đình chỉ nói như phân bì: “Nước thải từ TPHCM đổ về ô nhiễm gấp nhiều lần, cấm tụi tui cũng vô nghĩa”.
Ô nhiễm vượt mức “chết” cả ngàn lần!
Khi sông Cần Giuộc bắt đầu giãy chết, ngành TN-MT hai tỉnh Long An và TPHCM đã ngồi lại với nhau vào năm 2005. Hai bên phối hợp thực hiện chương trình quan trắc chất lượng nước sông theo định kỳ hàng quý để đánh giá mức độ ô nhiễm.
Thế nhưng, tính đến nay, cả Long An và TPHCM đều chưa có động thái khả thi nào để cứu dòng sông, ngoài dự án nhà máy “lọc” một phần nước thải từ nội thành chảy ra. Trong khi đó tốc độ gia tăng ô nhiễm rất cao, cứ sau 1 năm kết quả quan trắc chất lượng nước lại cho ra những số liệu bi quan hơn.
Đoạn sông qua cầu Xóm Củi, TP HCM
Chẳng hạn chỉ số ô xy hòa tan (DO) đo được năm 2007 đã vượt ngưỡng “chết” (giới hạn B theo TCVN 5942 – 1995) và tệ hơn kết quả năm 2006 rất nhiều. Chất rắn lửng lơ (SS) nhiều nơi vượt tiêu chuẩn cho phép cả chục lần. Chỉ số kim loại nặng Fe năm 2006 chỉ mới vượt giới hạn A thì qua năm 2007 đã vượt giới hạn B từ 1 đến 5 lần, có nơi vượt đến 16 lần.
Hàm lượng dầu mỡ trong nước đo được năm 2007 từ 0,4 đến 2,8mg/l, trong khi giới hạn B là 0,3mg/l. Đặc biệt nghiêm trọng là chỉ số coliform tổng số (thể hiện sự có mặt vi khuẩn gây bệnh trong nước) đo được trên dòng sông cao hơn tiêu chuẩn cho phép từ 40 đến… 9.300 lần.
Trước tình hỉnh trên, ngành TN-MT đã phải khuyến cáo người dân không được sử dụng nước sông Cần Giuộc cho sinh hoạt để tránh bệnh tật.
Liên Xuân
