Đặc điểm thị trường
Nói về thị trường chứng khoán (TTCK), World Bank, IFC và Morgan Stanley Capital International xếp Việt Nam vào nhóm thứ ba trong số ba nhóm thị trường mới nổi đang tồn tại những đặc điểm đáng lưu ý. Đó là một thị trường mà mức độ biến động giá cổ phiếu rất cao; do rủi ro cao nên nhà đầu tư kỳ vọng mức sinh lời cao hơn TTCK các nước phát triển; tính thanh khoản thấp và thị trường phụ thuộc vào những công ty niêm yết hàng đầu; mức độ mở cửa ra thị trường thế giới còn nhiều hạn chế; tính minh bạch của các doanh nghiệp và thị trường còn thấp… Chính những đặc điểm này tác động rất mạnh đến giá cổ phiếu trên thị trường và làm cho giá cổ phiếu trở nên khó dự báo.
Từ kinh nghiệm các nước
Với những đặc điểm như vậy, các nhà nghiên cứu đã cố gắng đi tìm những tác nhân trực tiếp để có thể giúp dự báo mức độ biến động của giá cổ phiếu trên các thị trường mới nổi. Kết quả của nghiên cứu này là việc sử dụng chỉ số giá thu nhập (PE) và chỉ số giá trị thị trường trên giá trị sổ sách (PBV) của từng công ty niêm yết để tiến hành dự báo và đưa ra các quyết định đầu tư.
Trong lúc thị trường còn thiếu vắng các công cụ phân tích và dự báo, thì kết quả nghiên cứu đã đưa ra một lời khuyên đối với các nhà đầu tư trên TTCK các nước mới nổi là nên đầu tư vào những cổ phiếu có PE hoặc PBV thấp.
Mức độ chính xác của dự báo phụ thuộc vào thời gian đầu tư, nếu thời gian đầu tư càng dài thì độ chính xác càng cao. Qua nghiên cứu cho thấy nhà đầu tư chọn thời gian đầu tư càng dài thì mức độ thành công càng cao. Kết quả này được các nhà đầu tư trên TTCK các nước mới nổi áp dụng thành công trong lúc thị trường tồn tại nhiều bất ổn về giá cổ phiếu.
Khả năng áp dụng ở Việt Nam
Trên TTCK Việt Nam, các nhà đầu tư đã từng chứng kiến sự tăng giá kỷ lục của các cổ phiếu CII của Công ty cổ phần Đầu tư phát triển đô thị TPHCM hay SJS của Khu công nghiệp Sông Đà. Ngày đầu tiên niêm yết (6-7-2006), giá cổ phiếu SJS đạt mức 100 ngàn đồng. Tại thời điểm này trên bản tin của TTGDCK TPHCM công bố chỉ số PE của SJS đạt mức 3,02. Chỉ số PE thấp hơn nhiều so với mức trung bình của TTCK, cho thấy thị trường chưa định giá đúng cổ phiếu SJS, do đó nhà đầu tư có thể đầu tư tại thời điểm này. Sau hơn 3 tháng đầu tư, đến ngày 27-10 giá cổ phiếu SJS đạt mức 256 ngàn đồng. Như vậy, khả năng sinh lời của việc đầu tư này vào khoảng 150%. Điều này không thể có trong hoạt động kinh doanh bình thường của một doanh nghiệp. Vậy đâu là vấn đề mấu chốt của việc tăng giá? Câu trả lời rất đơn giản là thị trường chưa định giá đúng cổ phiếu.
Bằng những kinh nghiệm trên, nhà đầu tư sẽ bình tĩnh hơn trước những xu hướng giảm giá quá mức. Ở nước ta hiện nay, vấn đề bảo vệ nhà đầu tư nhỏ lẻ trên TTCK chưa được chú trọng. Để bảo vệ cho chính mình, nhà đầu tư nên dựa vào những chỉ tiêu tài chính cơ bản như PE, PBV… để quyết định đầu tư, tránh xu hướng đầu tư bầy đàn. Thực tế trên TTCK cũng chưa có một quy định nào chế tài những kẻ tung tin đồn sai lệch nhằm mục đích trục lợi. Để bảo vệ chính mình, nhà đầu tư cần phải bình tĩnh và hãy xem xét quyết định đầu tư của mình trên những kinh nghiệm đã được đúc kết vừa nêu. Trong thời gian tới, TTCK Việt Nam có thêm nhiều cổ phiếu niêm yết và hiện tượng “nhiễu” thông tin sẽ diễn ra gây bất lợi cho hoạt động đầu tư của các nhà đầu tư nhỏ lẻ. Việc áp dụng những kinh nghiệm trên đây sẽ tránh được những bất lợi đó.
Thạc sĩ LÊ ĐẠT CHÍ
(Đại học Kinh tế TPHCM)
