Ngày 9-4, Mỹ đã bắt đầu hoạt động tiếp nhiên liệu trên không cho các máy bay của Saudi Arabia và các nước đồng minh tham gia chiến dịch không kích chống lại lực lượng phiến quân Hồi giáo Houthi tại Yemen. Hãng tin CNN bình luận “cuộc chiến tại Yemen đang tồi tệ hơn và thảm họa dân thường bắt đầu xuất hiện”.
Trẻ em Yemen “mót” nước trên đường phố
Nguy cơ xảy ra cuộc xung đột khu vực
Ngoài việc tiếp nhiên liệu, Mỹ cũng cân nhắc hỗ trợ máy bay kiểm soát và cảnh báo sớm (AWACs) cho các nước đồng minh. Mặc dù không trực tiếp tham gia chiến dịch không kích do Saudi Arabia dẫn đầu, nhưng việc Mỹ hỗ trợ hậu cần các chiến dịch không kích phiến quân Hồi giáo Houthi ở Yemen cho thấy vai trò ngày càng lớn của quân đội Mỹ trong cuộc chiến này.
Trong lúc này, gần hai tuần sau khi các nước Hồi giáo dòng Sunni do Saudi Arabia đứng đầu triển khai chiến dịch không kích nhằm vào phiến quân Hồi giáo dòng Shi’ite ở Yemen, Iran quyết định triển khai tàu chiến với lý do “chống cướp biển” trên tuyến hàng hải nối Địa Trung Hải với Biển Đỏ. Theo tờ Financial Times của Anh, các cuộc giao tranh đẫm máu vẫn tiếp diễn ở Yemen sẽ khiến căng thẳng giữa dòng Hồi giáo Sunni và Shi’ite ngày càng gia tăng, mối quan hệ vốn dĩ căng thẳng giữa Saudi Arabia và Iran có nguy cơ leo thang. Chính phủ Saudi Arabia vừa ban hành hàng loạt biện pháp an ninh nhằm bảo vệ các cơ sở lọc dầu và khu công nghiệp trên cả nước. Saudi Arabia và các đồng minh cho rằng cuộc xung đột ở Yemen là một bằng chứng mới nhất về chiến lược mở rộng ảnh hưởng của Iran - nước có người Hồi giáo dòng Shi’ite chiếm đa số, trong thế giới Arập, trong khi Iran bác bỏ thông tin rằng họ đang cung cấp vũ khí giúp lực lượng phiến quân Hồi giáo Houthi.
Nhận định về cuộc xung đột này, chuyên gia luật quốc tế - Tiến sĩ Roslyn Fuller của Viện Kỹ thuật Ireland cho rằng: “Các phiến quân Houthi không đe dọa Saudi Arabia, vì vậy các vụ ném bom không thể được gọi là tự vệ hay một phần của cuộc chiến chống khủng bố. Bản thân phiến quân Houthi còn đang chiến đấu chống lại al-Qaeda và các tay súng Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng. Tổ chức tình báo Mỹ SITE ngày 9-4 cho biết, mạng lưới khủng bố al-Qaeda ở Yemen vừa treo thưởng 20kg vàng cho ai bắt giữ hoặc giết chết thủ lĩnh phiến quân Houthi ở Yemen và cựu Tổng thống Yemen. Trường hợp của Tổng thống Hadi tương tự như lật đổ Tổng thống Yanukovych ở Ukraine”. Còn theo Giáo sư Roger Wilson, chuyên gia luật của Trường ĐH Luật John Marshall ở Atlanta, bang Georgia (Mỹ), “rõ ràng, các cuộc tấn công quân sự là vi phạm luật pháp quốc tế”.
16 triệu người Yemen đói, không điện, nước
Cuộc xung đột ở Yemen đã dần lộ diện là một cuộc chiến tranh. Truyền thông Ấn Độ ngày 9-4 cho biết, tính đến ngày 8-4, hơn 3.000 trong số khoảng 4.500 công dân nước này đã được sơ tán khỏi Yemen. Hiện có đến 26 nước, trong đó có Mỹ, Pháp, Đức, Bangladesh, Sri Lanka đã đề nghị Ấn Độ giúp sơ tán công dân của họ khỏi quốc gia Trung Đông này.
Theo số liệu của Ủy ban chữ thập đỏ quốc tế (ICRC), thảm họa nhân đạo đã xuất hiện tại Yemen. Khoảng 16 triệu người Yemen hiện đang sống không có điện tại những khu vực do phiến quân Houthi kiểm soát, kể cả thủ đô. Các bệnh viện tiếp nhận người bị thương đều đang thiếu thuốc và thiết bị cấp cứu. Còn theo Tổ chức Oxfarm, khoảng 10 triệu người Yemen không đủ thực phẩm để ăn, trong đó có 850.000 trẻ bị suy dinh dưỡng. Hơn 13 triệu người không có nước sạch sử dụng. Tình hình nghiêm trọng nhất là ở thành phố Aden, nơi hầu hết người dân đều không có nước và điện. ICRC đã kêu gọi các bên tham chiến tạm ngưng chiến sự khẩn cấp để cho phép hỗ trợ nhân đạo đến dân thường Yemen. Tình hình càng trở nên tồi tệ hơn khi Saudi Arabia ném bom một trại tị nạn ở miền Bắc Yemen làm 40 người thiệt mạng và hơn 200 người khác bị thương, Nga đã kêu gọi các bên kềm chế và ngày 8-4 đã đề nghị Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc phải áp đặt lệnh cấm vận vũ khí đối với tất cả các bên xung đột ở Yemen, chứ không chỉ riêng với phiến quân Houthi và những người ủng hộ họ.
HẠNH CHI (tổng hợp)
