Một thực trạng khác, thoạt nghe có vẻ mâu thuẫn với thực trạng “thiếu trước hụt sau” đã được báo chí phản ánh, đó là… thừa cảng. Mặc dù thiếu tiền đầu tư hoàn thiện hệ thống hạ tầng kỹ thuật, phục vụ sự phát triển của cảng biển, song cả TPHCM và Bà Rịa - Vũng Tàu đều đang có nhiều cảng hoạt động không hết công suất.
Theo Bộ GTVT, trong cụm cảng biển số 5, chỉ có Tân Cảng - Cát Lái nằm trên địa bàn TPHCM hoạt động đạt gần 100% công suất, đa phần các cảng biển còn lại chỉ khai thác được hơn 50% công suất một chút. Ngay cảng Sài Gòn với bề dày hoạt động hơn 100 năm, có công suất tiếp nhận khoảng 15 triệu tấn hàng hóa/năm nhưng suốt từ năm 2003 đến năm 2009 mới tăng được sản lượng từ 9,5 triệu tấn lên 14 triệu tấn hàng hóa/năm. Hiện nay, sản lượng này có xu hướng giảm vì cảng Sài Gòn đang trong quá trình di dời ra khỏi nội thành TPHCM và vì suy thoái kinh tế. Trong khu cảng quốc tế Cái Mép - Thị Vải, cảng biển SP - PSA, một liên doanh giữa cảng Sài Gòn và tập đoàn PSA Singapro đã phải tạm ngưng nhiều tuyến hàng hải đi thẳng tới châu Âu và Mỹ. Đây là những tuyến giúp hàng hóa Việt Nam rút ngắn thời gian hành trình và chi phí vận chuyển. Hàng hóa vào khu vực Cái Mép - Thị Vải quá ít đã buộc SP - PSA phải có quyết định này. Cảng biển SSIT, một trong ba cảng có vốn đầu tư trực tiếp từ nước ngoài lớn nhất ở Cái Mép - Thị Vải vừa lên kế hoạch tạm ngừng hoạt động do không đủ nguồn hàng. Tương tự như SP - PSA, SSIT, hàng loạt cảng biển ở đây cũng đang lâm vào tình trạng khó khăn. Theo Hiệp hội Cảng biển Việt Nam, tổng công suất thiết kế của các bến cảng container ở Cái Mép - Thị Vải là 8.500.000 TEU/năm. Tuy nhiên, khối lượng hàng container thông qua các bến cảng tại khu vực này trong năm 2011 mới đạt khoảng 546.000 TEU (9% công suất thiết kế), năm 2012 khoảng 963.500 TEU (16% công suất thiết kế). Năm 2013, chưa có con số tổng kết chính thức, song dự báo sẽ không có nhiều tín hiệu vui.
Mới đây, làm việc với Bộ GTVT, tư vấn của Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (Jica) cũng đề cập đến tình trạng thừa cảng tại cụm cảng biển số 5. Tư vấn này còn nhận định, cụm cảng sẽ hoạt động không hiệu quả, nếu không có giải pháp đột phá để giải quyết căn cơ tình trạng thừa cảng.
AN NHIÊN
