Vừa qua, NXB Kim Đồng phải tạm dừng phát hành bộ sách “Kiến thức dành cho thiếu nhi từ 6 - 12 tuổi”. Đây là một bộ sách nổi tiếng trên thế giới về việc giảng dạy kiến thức cho thiếu nhi. Bộ sách bị dư luận phê phán do trong sách có nhiều đoạn “dạy” trẻ em gian lận, chọc giận…
Theo đại diện đơn vị thực hiện cuốn sách thì các chi tiết được cho là dạy trẻ em gian lận được nêu ra để làm minh họa những điều nên tránh trong các mối quan hệ xã hội của thiếu nhi. Ở Việt Nam, những chi tiết đó trở thành phản cảm, giống như kiểu “vẽ đường cho hươu chạy”, bày cho trẻ con làm điều xấu.
Sự cố sách giáo dục cho thiếu nhi phản cảm do khác biệt về văn hóa không phải mới lạ. Chính NXB Kim Đồng trước đây cũng đã từng phải đình bản cuốn truyện tranh Nhật “Shin - Chú bé bút chì”. Những chi tiết như chú bé lấy đồ lót của mẹ ra chơi, chọc giận hàng xóm, người thân bằng những trò nhí nhố, rình bố mẹ trong đêm… đã khiến các bậc phu huynh phản đối kịch liệt.
Truyện tranh Nhật hay Âu Mỹ có đủ các loại từ dành cho trẻ em đến người lớn, thậm chí còn chia riêng cho đàn ông, phụ nữ… Trong khi đó, ở Việt Nam khái niệm “truyện tranh” luôn được ngầm hiểu là sản phẩm văn hóa dành riêng cho thiếu nhi. Chính vì thế, kể cả các loại truyện tranh vốn được viết dành riêng cho người lớn cũng được trẻ em Việt Nam đọc thoải mái gây nên bao điều không tốt đẹp, làm vẩn đục tình cảm tuổi thơ.
Sách đã tạm dừng phát hành để chờ chỉnh sửa lại nội dung cho phù hợp. Trách nhiệm của vụ việc để lọt sản phẩm ra thị trường có lẽ do khâu biên tập cẩu thả, thiếu trách nhiệm. Thế nhưng, việc này còn nằm ở sự chủ quan của NXB làm sách cho thiếu nhi.
Cứ thấy tác phẩm nổi tiếng, đoạt giải thưởng quốc tế (như trường hợp Shin - Chú bé bút chì) là vội dịch thuật để xuất bản, khâu biên tập chỉ tập trung tránh sai sót lỗi kỹ thuật hơn là quan tâm đến văn hóa, phong tục tập quán Việt Nam. Sự khác biệt giữa các nền văn hóa khiến nhiều tác phẩm dù được giá cao ở quốc gia này cũng không đồng nghĩa phù hợp với quốc gia khác, chưa tính đến còn gây phản cảm như cuốn “Kiến thức dành cho thiếu nhi từ 6 - 12 tuổi” vừa qua.
Thiếu nhi luôn được ví như trang giấy trắng, dễ dàng tiếp nhận mọi kiến thức mới mà không có sự sàng lọc. Việc lựa chọn đó đặt lên vai của các bậc phụ huynh, các nhà làm sản phẩm cho thiếu nhi, nhất là ở lĩnh vực văn hóa đọc. Chủ quan và thiếu trách nhiệm trong làm sách cho thiếu nhi không chỉ tạo ra những sản phẩm xấu mà còn ảnh hưởng đến cả tương lai của các em.
XUÂN THÂN
