Đến Nimrud, TP ở miền Bắc Iraq, người ta chẳng thể hình dung đây là TP 3.000 năm tuổi, nơi từng được biết đến với rất nhiều cung điện, đền thờ. Chỉ còn lại những đống đổ nát, hoang phế, gạch đá ngổn ngang…
Đống đổ nát tại TP 3.000 năm tuổi Nimrud
Nimrud, một trong những địa điểm khảo cổ quan trọng nhất của khu vực Trung Đông, chính là nạn nhân tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng. Cung điện và đền đài đã bị IS phát hủy. Mặc dù IS đã bị đẩy lùi khỏi Nimrud nhưng trong bối cảnh các lực lượng của chính phủ đang dồn sức cho mặt trận chống IS ở Mosul, không có người bảo vệ, bọn trộm cổ vật tiếp tục cướp đi những cổ vật nhiều giá trị lịch sử trong đống đổ nát của thủ đô cổ đại thuộc đế chế Assyria. Hiba Hazim Hamad, một giáo sư khảo cổ học ở Mosul, đau đớn nói: “khi tôi nghe thông tin về Nimrud, tim tôi như bị bóp nghẹt, trước khi mắt tôi nhòa đi”.
Theo nhóm phóng viên AP đến ghi nhận về tại Nimrud, họ đi lại thoải mái qua những tàn tích trong một giờ trước khi có người xuất hiện. Chỉ ít phút sau khi họ quay trở lại, một phiến đá với nhiều văn tự cổ đã biến mất. Không một ai được phân công bảo vệ khu vực này. Dường như, người giám hộ duy nhất ở đây chỉ là một nhà khảo cổ Iraq, Layla Salih. Cô đã đến đây nhiều lần, chụp hình lại các đống đổ nát làm tư liệu.
Thật khó có thể tưởng tượng sự phá hoại kinh hoàng do IS gây ra. Từ một khu vực với cung điện và đền thờ trải rộng trên diện tích 360ha của một cao nguyên cạnh thung lũng sông Tigris, kim tự tháp cao 42m sừng sững, giờ đây chỉ còn lại là bãi đất ngổn ngang, đổ nát. Cung điện của Vua Ashurnasirpal II tráng lệ ngày nào giờ chỉ còn trơ lại bức tường gạch. Sân của cung điện bị đạn cày xới. Hai bức tượng bò đực có cánh hoành tráng bị mất đầu, rất có thể đã bị trộm lấy đem bán…
Từ năm 879 - 709 trước Công nguyên, Nimrud là thủ đô của Assyria, một đế chế sớm nhất thế giới cổ đại. Khi khai quật di chỉ ở Nimrud, các nhà khảo cổ học thực sự được tiếp cận kho báu nghệ thuật Lưỡng Hà. Ở mộ của các nữ hoàng, người ta đã tìm thấy nhiều kho vàng và đồ trang sức. Đại diện UNESCO tại Iraq, Louise Haxthausen, từng kêu gọi phải đảm bảo một lực lượng bảo vệ thường xuyên ở các khu vực có di chỉ khảo cổ. Tuy nhiên, Chính phủ Iraq có nhiều ưu tiên hơn. Họ còn phải dồn sức chiến đấu với IS ở Mosul và danh sách tái thiết cấp bách còn rất dài. Không một nhóm vũ trang nào xung quanh Nimrud, dù chỉ là lực lượng dân quân mặn mà với việc bảo vệ TP cổ. Không có cơ quan chức năng nào muốn đứng ra bảo vệ Nimrud. Phía cảnh sát khẳng định, họ đã đưa các di chỉ, cổ vật đến trung tâm nghiên cứu TP Irbil, phía Bắc Iraq. Trong khi đó, trung tâm nghiên cứu trên chối bỏ tuyên bố của cảnh sát, họ nói không biết gì về những cổ vật đó. Bộ Cổ vật của Iraq thì cho biết các cổ vật đã được cất giữ an toàn trong các cơ quan chính phủ ở Nineveh. Nhưng một quan chức ở đây lại thông báo rằng các cổ vật đang được cảnh sát trông giữ và đang chờ quá cảnh tới Baghdad.
Salih cho hay, chính vì sự thờ ơ này mà các cổ vật cứ thế bị đánh cắp. Những viên gạch cổ từ đống đổ nát được chất đống, bỏ lên xe chở đi một cách công khai, có lẽ là để bán cho những ai có nhu cầu sửa chữa nhà cửa bị hư hại do giao tranh. Salih cho biết, cô từng nghĩ đến chuyện tìm kiếm nguồn tài trợ quốc tế để chi trả cho việc bảo vệ tàn tích. Rồi cô nhận ra rằng, chỉ có lực lượng dân quân là có thể nhận lời trông coi nhưng cô thật sự không ảo tưởng về khả năng họ sẽ đảm bảo việc giám sát 24/24. “Thật sự là chẳng có cơ may nào cho Nimrud, thành phố 3.000 năm tuổi sớm muộn sẽ chỉ quá khứ”, Salih nói.
MINH CHÂU
