Gia nhập nhóm khủng bố có quy mô lớn như tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng liệu có phải là những kẻ vô công rồi nghề hay bị thất học? Một nghiên cứu mới đây do Ngân hàng Thế giới (WB) thực hiện đã khiến dư luận phải giật mình.
Gần như chiếm đa số những chiến binh trong IS là những trí thức trẻ. Nghiên cứu này được thực hiện nhằm lý giải lý do vì sao vẫn còn hiện tượng nhiều thanh niên đi theo lời kêu gọi của IS. Ban đầu, các nhà nghiên cứu cho rằng nguyên nhân này xuất phát từ sự nghèo đói và trình độ học vấn thấp. Tuy nhiên, sau khi hoàn thành bản nghiên cứu, họ phải thừa nhận rằng những nhận định ban đầu có phần sai lệch.
Theo bản nghiên cứu mang tên “Kinh tế và hòa nhập xã hội để ngăn chặn bạo lực cực đoan”, những chiến binh IS không có ai bị mù chữ, trình độ thấp nhất của những người gia nhập IS là đã tốt nghiệp tiểu học. Những người tình nguyện tham gia đánh bom liều chết được xếp vào hạng trình độ trung bình trong nhóm các trí thức tham gia IS.
Trong nguồn tài liệu nội bộ IS bị rò rỉ ra ngoài, trong số 331 chiến binh IS, chỉ có 17% chưa tốt nghiệp trung học, trong khi có hơn 25% người có trình độ đại học. Chiếm đa số trong nhóm chiến binh này là những người đã có việc làm trước khi gia nhập IS.
Theo phân loại khu vực, nhóm chiến binh từ Đông Âu có trình độ học vấn trung bình và kém hơn so với các chiến binh của các khu vực khác như Trung Đông, Bắc Phi, Nam và Đông Á. Khoảng 30% trong số các chiến binh sẽ đề nghị trước với những kẻ tuyển dụng vị trí mà họ muốn đảm nhận. Trình độ học thức cũng sẽ là nấc thang đánh giá trong nội bộ IS và họ cũng có nhiều khả năng trở thành thủ lĩnh của các nhóm chiến binh. Bản nghiên cứu cũng cho thấy mục đích tuyển dụng của IS không giống những nhóm khủng bố khác.
Đối với các chiến binh nước ngoài có học thức, IS sẽ dành nhiều ưu ái hơn. IS đã biết cách lợi dụng những khó khăn về kinh tế ngay tại quốc gia các nhóm chiến binh đang sinh sống để làm “mồi nhử” gia nhập nhóm này. Và đây cũng là nguyên nhân khiến việc gia nhập IS vẫn trở nên hấp dẫn đối với những người có tư tưởng cực đoan tại nhiều nước trên thế giới.
Hiện nay, dưới sự tấn công dữ dội của các lực lượng chống khủng bố đa quốc gia, xét trên nhiều khía cạnh, IS đã bị suy yếu. Sau nhiều tháng hứng chịu các cuộc không kích do Mỹ dẫn đầu và liên tiếp hứng chịu thất bại trước lực lượng địa phương ở Iraq và Syria, tổ chức này đã mất đi hàng ngàn tay súng và các vùng lãnh thổ rộng lớn. Hơn thế nữa, các tuyến đường IS dùng để vận chuyển vũ khí và tiếp viện cũng đã bị cắt đứt. Giới chức quân sự Mỹ cho rằng số lượng các tay súng của IS hiện chỉ còn khoảng 16.000 người, giảm một nửa so với một năm trước. Tuy nhiên, dù IS đã mất đi nhiều vùng lãnh thổ và các thủ lĩnh, song giới chức an ninh Mỹ cảnh báo tổ chức này vẫn có khả năng truyền cảm hứng và gián tiếp tổ chức các cuộc tấn công ở phương Tây và trên khắp thế giới.
IS sẽ trở thành một mối đe dọa thậm chí còn lớn hơn, khi chúng càng suy yếu, bởi những kẻ ủng hộ IS ở nước ngoài có thể sẽ càng có động lực để thực hiện các cuộc tấn công ở phương Tây nếu chúng không thể đến được “Vương quốc Hồi giáo” (caliphate) mà IS tự dựng lên hiện đang bị cô lập ở Syria và Iraq.
THANH HẰNG
