Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Đình Quyền đã “làm nóng” phiên họp ngày 1-10 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) về kết quả giám sát việc thực hiện tái cơ cấu nền kinh tế khi thẳng thắn bình luận rằng, ông kỳ vọng nhiều hơn ở bản báo cáo. Và đó cũng là quan điểm chung của nhiều thành viên UBTVQH.
Phó Chủ tịch Quốc hội Huỳnh Ngọc Sơn phát biểu tại phiên họp.
Phải rõ mục tiêu, kết quả
“Trong quá trình tái cơ cấu, chúng ta đã xác định được thể chế nào phù hợp, thể chế nào chưa? Tại sao chưa phù hợp, còn thiếu thể chế gì mới có thể thực hiện tái cơ cấu thành công? Báo cáo giám sát nếu chưa chỉ ra được trách nhiệm của từng bộ, ngành thì cũng phải nêu rõ trách nhiệm của Chính phủ đến đâu, địa phương đến đâu… trong những mặt được và chưa được của tiến trình tái cơ cấu. Chẳng hạn ngay từ Quốc hội khóa trước đã có ý kiến nhận định rằng nền kinh tế của chúng ta nhỏ bé thế mà cứ ra ngõ là gặp ngân hàng. Bây giờ, qua quá trình tái cơ cấu thì kết quả thế nào”, ông Quyền phát biểu. Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân ngay sau đó đã lưu ý đoàn giám sát “gia công” thêm báo cáo, bởi “trách nhiệm phải rõ mới thúc đẩy được chuyển biến”.
Chia sẻ quan điểm với ông Nguyễn Đình Quyền, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Phan Trung Lý cũng nhận xét, dù đã được chuẩn bị rất công phu; nhưng “một báo cáo giám sát phải khác với báo cáo về tình hình kinh tế xã hội, phải làm nổi bật kết quả giám sát và kiến nghị rất rõ, trong đó một nhận xét quan trọng - theo tôi phải nêu, là việc triển khai tái cơ cấu không kiên quyết”. Ông Phan Trung Lý phân tích, Quốc hội ra nghị quyết về tái cơ cấu năm 2011, năm 2013 Chính phủ mới trình đề án, đến nay cũng mới triển khai thực hiện chưa được bao lâu. “Hình như chúng ta rất ngại nói về trách nhiệm, nặng nhất cũng chỉ phê bình là “chưa thể hiện quyết tâm cao!”.
Đi vào các kiến nghị cụ thể, ông Phan Trung Lý yêu cầu xem xét lại một số kiến nghị đã chính xác chưa. Đơn cử như kiến nghị “dành một phần ngân sách nhà nước để xử lý nợ xấu” hay gỡ bỏ trần lãi suất ngân hàng… Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng cũng cho rằng, báo cáo giám sát phải làm rõ hơn nữa việc “chúng ta có do dự, ngại khó trong việc cổ phần hóa, tái cơ cấu DNNN hay không? Tại sao chỉ tiêu về lao động lại nhiều năm không đạt, cả về số lượng lẫn chất lượng nguồn nhân lực? Nếu do lỗi chủ quan thì cũng phải nói rõ vào đây”.
“Nên có báo cáo đánh giá chung, khẳng định rõ việc tiến hành tái cơ cấu đã đáp ứng yêu cầu hay chưa? Độ tin cậy của số liệu trong các báo cáo như thế nào, đoàn giám sát đã thẩm tra chưa, hay chỉ dựa vào báo cáo của Chính phủ? Nếu đã thẩm tra thì nên khẳng định để ĐBQH yên tâm”, Phó Chủ tịch Quốc hội Huỳnh Ngọc Sơn bình luận. Trong khi đó, nhấn mạnh đây sẽ là nội dung giám sát tối cao của Quốc hội, báo cáo của đoàn giám sát phải cung cấp chất liệu tốt để Quốc hội tiến hành giám sát, ra nghị quyết, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng yêu cầu: “Cần nêu rõ vào đây từ nay đến năm 2015 đặt ra mục tiêu tái cơ cấu cụ thể như thế nào? Chủ trương, giải pháp gì để thực hiện? Đừng nghĩ 5 năm 2011 - 2015 ta làm xong tái cơ cấu, đó là một quá trình dài và gian khổ, nhưng phải hình dung được kết quả năm 2015 đạt cái gì, đến 2020 thế nào? Nếu dự thảo nghị quyết theo kiểu “cơ bản tán thành” thì sẽ rất khó thực hiện”.
Cân nhắc phạm vi giám sát, phản biện của MTTQ
Chiều 1-10, dự án Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (MTTQVN) đã được trình bày tại phiên họp của UBTVQH. Qua thẩm tra dự luật, Ủy ban Pháp luật của Quốc hội tán thành sự cần thiết phải sửa đổi cơ bản, toàn diện Luật MTTQVN và tán thành với nhiều nội dung của dự thảo luật. Tuy nhiên, báo cáo thẩm tra cho thấy vẫn còn một số quan điểm khác nhau, trong đó đáng lưu ý là việc MTTQVN góp ý xây dựng Đảng, giám sát hoạt động của tổ chức Đảng, đảng viên; phản biện xã hội đối với dự thảo đường lối, chính sách của Đảng.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Phan Trung Lý cho biết, đa số ý kiến trong ủy ban tán thành với quy định của dự thảo luật là không quy định việc MTTQ tham gia góp ý xây dựng Đảng, giám sát hoạt động của tổ chức Đảng, đảng viên, phản biện xã hội đối với dự thảo đường lối, chính sách của Đảng, vì Hiến pháp cũng như các văn bản quy phạm pháp luật hiện nay của Nhà nước ta hầu như không có quy định cụ thể về vấn đề này mà do cơ quan có thẩm quyền của Đảng quy định.
Một số ý kiến khác cho rằng, một trong những điểm mới của Hiến pháp vừa được Quốc hội khóa XIII thông qua năm 2013 là ghi nhận chức năng của Mặt trận trong việc “giám sát và phản biện xã hội” đồng thời quy định Đảng “chịu sự giám sát của nhân dân”. Như vậy, việc giám sát và phản biện xã hội, tham gia xây dựng Đảng và Nhà nước của Mặt trận được thực hiện trên nhiều lĩnh vực, áp dụng với mọi cơ quan, tổ chức, cá nhân, trong đó có cả tổ chức Đảng, đảng viên cũng như đường lối, chính sách của Đảng. Do đó, ý kiến này đề nghị dự thảo luật cần được bổ sung quy định về việc MTTQVN tham gia góp ý xây dựng Đảng, giám sát hoạt động của tổ chức Đảng, đảng viên và phản biện xã hội đối với cả dự thảo đường lối, chính sách của Đảng.
Bên cạnh đó, về hoạt động phản biện xã hội của MTTQVN, đa số ý kiến trong cơ quan thẩm tra tán thành quy định của dự thảo luật (giới hạn phản biện xã hội đối với các dự thảo văn bản pháp luật, chương trình, dự án, đề án của cơ quan nhà nước cùng cấp có liên quan đến quyền con người, quyền, nghĩa vụ cơ bản của công dân, quyền và trách nhiệm của MTTQVN).
Cho ý kiến về dự án luật, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân phát biểu: “Tôi đề nghị nghiên cứu cơ chế giám sát và phản biện hợp lý, tránh tạo quá nhiều tầng nấc chồng chéo trong hệ thống MTTQVN cũng như các cơ quan khác của Nhà nước; đặc biệt là không làm thay chức năng của các cơ quan dân cử”. Về hình thức giám sát, quy định như dự thảo luật (lập đoàn giám sát) rất dễ hành chính hóa, Nhà nước hóa giám sát của MTTQVN.
Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng cũng cho rằng, trước mắt phạm vi giám sát, phản biện của MTTQVN “chưa nên mở thêm ra”; 5 - 10 năm nữa nếu thấy cần thì có thể sửa luật. “Luật là phải thể chế, để mọi người phải tuân thủ. Tôi đọc qua thì thấy nhiều chỗ trong dự thảo rất giống nghị quyết”, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng nhận xét về kỹ thuật lập pháp.
ANH THƯ
