Một điều hiển nhiên là trước khi muốn ứng dụng rộng rãi mô hình công trình - kiến trúc xanh, trước hết và luôn luôn cần phải có những bước khảo sát, chuẩn bị, nghiên cứu lý thuyết. Đó chính là những bước đi không thể thiếu để có thể ứng dụng một cách hiệu quả nhất và đặc biệt cần thiết khi phải đưa ra, lựa chọn một mô hình khả dĩ, hợp lý nhằm đảm bảo các tài nguyên - nhất là năng lượng - vừa được sử dụng tối ưu, vừa đảm bảo phát triển môi trường bền vững.
Đến lượt mình, toàn bộ những bước đi bắt buộc và không thể thiếu ấy lại không thể tách rời và phải đặt trên nền tảng căn bản nhất của khái niệm Công trình xanh - Kiến trúc xanh. Theo khái niệm về “Công trình xanh” do Hội đồng Công trình xanh Hoa Kỳ - gọi tắt là USGBC đưa ra, một tòa nhà được công nhận là Công trình xanh (Green building) nếu đạt được các tiêu chí trong 5 lĩnh vực mấu chốt sau đây: địa điểm bền vững, hiệu quả sử dụng nước, hiệu quả năng lượng, vật liệu và tài nguyên, chất lượng môi trường trong nhà.
Hãy thử tìm hiểu sâu hơn về một vài tiêu chí trong số này. Trước hết là tiêu chí “Địa điểm bền vững”. Theo định nghĩa của USGBC, địa điểm được xem là bền vững nếu thuận tiện cho giao thông, nhưng phải ít xe có động cơ, có đường cho xe đạp, ít hấp thụ nhiệt mặt trời, chống được xói mòn… Tiêu chí “hiệu quả sử dụng nước” lại đòi hỏi thỏa mãn việc kiểm soát tốt nước mưa, giảm dùng nước sạch vào tưới cây, tiết kiệm nước sạch, áp dụng công nghệ xử lý nước thải… Còn “chất lượng môi trường trong nhà” là tiêu chí phản ánh việc kiểm soát khói thuốc, kiểm soát không khí ngoài nhà, tăng cường thông gió, kiểm soát được chất ô nhiễm hóa học, tiện nghi ánh sáng và sử dụng ánh sáng tự nhiên, có tầm nhìn tốt với 90% không gian…
Nói cách khác, về mặt thuật ngữ có phần nặng tính hàn lâm, nhưng giải thích thuật ngữ ấy thì người ta thấy chúng rất… đời thường. Một khi “đời thường” cũng đồng nghĩa không phải quá tầm với của chúng ta. Việc tuyên truyền, cổ súy và vận dụng khuynh hướng xây dựng các công trình xanh, kiến trúc xanh không phải là chuyện dừng lại trên lý thuyết sách vở, không phải chuyện quá khả năng nhưng vấn đề là hình như còn thiếu “lực đẩy” từ phía nhà quản lý xây dựng và chính quyền đô thị. Nhà đầu tư còn chùn tay, ngoảnh mặt với Công trình xanh - Kiến trúc xanh chỉ đơn thuần bởi ngao ngán suất đầu tư ban đầu cao hơn Công trình không xanh, Kiến trúc không xanh, bởi họ còn chưa hiểu ra, chưa được đả thông một chân lý cũng giản đơn từng được người xưa đúc kết một cách dân dã: “1 đồng gà, 3 đồng thóc”. Xây dựng công trình - kiến trúc đạt tiêu chuẩn xanh có thể và chắc chắn sẽ tốn nhiều hơn “1 đồng gà” nhưng bù lại trong quá trình khai thác, sử dụng người ta sẽ tốn ít hơn, tức là không phải bỏ ra những “3 đồng thóc”.
TRUNG KHANH
