Kỳ họp Quốc hội khóa XII vừa qua đã thảo luận về Luật Thuế thu nhập cá nhân, trong đó thuế thu nhập từ đầu tư chứng khoán dự kiến sẽ là 25%. Điều gì sẽ xảy ra với nhà đầu tư (NĐT), doanh nghiệp và cả công ty chứng khoán khi thuế suất được áp dụng?
Hồi hộp chờ…
Trong các buổi thảo luận, các đại biểu có nhiều ý kiến khác nhau, người đồng tình, người không đồng tình, người đồng tình nhưng yêu cầu phải xem xét kỹ và cần có lộ trình phù hợp…
Có đại biểu cho rằng, thuế suất 25% là không hợp lý vì muốn phát triển, tăng trưởng kinh tế thì phải khuyến khích đầu tư thông qua thuế suất thấp, thế nhưng dự thảo lại không thể hiện tinh thần này. Đại biểu khác lại sợ nếu Ban soạn thảo dự luật không so sánh với các quốc gia khác trong khu vực thì không khéo NĐT sẽ chuyển vốn qua các quốc gia đó.
Còn các NĐT tại sàn giao dịch chứng khoán thì sao? Chúng tôi làm một cuộc khảo sát qua 10 NĐT tại một số sàn và thu được kết quả như sau: 6 người (chiếm 60%) không đồng ý với việc đánh thuế thu nhập từ đầu tư chứng khoán, 2 người (20%) cho rằng thuế suất 25% là quá cao, 2 người còn lại (20%) chấp nhận đóng thuế nhưng phải có lộ trình, thời gian. Cho dù đồng ý hay không đồng ý thì các NĐT đều hồi hộp chờ.
Có thể thấy, NĐT thu nhập từ đầu tư chứng khoán qua 2 nguồn: hưởng cổ tức và hưởng chênh lệch khi giao dịch. Tuy nhiên, đã đầu tư chứng khoán thì không ai mong chỉ hưởng cổ tức.
Còn hưởng chênh lệch khi mua bán bằng thị giá cũng đã bị khống chế +/- 5% ở mỗi phiên giao dịch (sàn TPHCM) nên thu nhập bị “đóng khung” và không phải lúc nào cũng thắng, nhất là trong tình hình thị trường trồi sụt, khó đoán như hiện nay.
Mới đây, phát biểu trên Báo Sài Gòn Giải Phóng, ông Trần Thanh Hải – Nghiên cứu sinh kinh tế Đại học Illinois, Chicago, cho rằng: Nếu NĐT bị thu mức thuế suất bình quân 25% thì sẽ có những bất lợi: (1) Đây là mức thuế suất thu nhập bậc trung bình cao nếu so sánh với các quốc gia đã phát triển; (2) Mức chịu thuế cao hơn hẳn so với biểu thuế suất thu nhập cá nhân của người trong nước.
Nên chăng, Nhà nước đánh thuế 5% đối với thu nhập trên cổ tức là hợp lý. Còn thuế thu nhập đối với mua bán hưởng chênh lệch (chuyển nhượng vốn) nên phân chia thành 2 loại ngắn hạn (dưới 24 tháng) và dài hạn (trên 24 tháng).
Loại ngắn hạn nên áp dụng mức thuế từ 15% – 25%, còn dài hạn không nên vượt quá 10%. Như vậy sẽ khuyến khích những NĐT dài hơi, chuyên nghiệp hơn những nhà đầu cơ ngắn hạn.
Liệu NĐT có bỏ sàn?
1 trong 10 NĐT được chúng tôi phỏng vấn ở trên là anh Tuấn Vinh, ở sàn Tân Việt, nói: “Nếu dự luật thuế thu nhập chứng khoán 25% được áp dụng thì tôi tin rằng có không ít NĐT nhỏ, lẻ sẽ bỏ sàn mà thị trường chứng khoán Việt Nam hiện nay số lượng NĐT nhỏ, lẻ chiếm áp đảo.
Bởi NĐT nhỏ giao dịch ít, nếu có thắng thì thu nhập từ chứng khoán cũng không nhiều, lại phải chịu thuế 25%, chưa nói đến môi giới bán cũng phải trả phí mà mua cũng phải trả phí cho công ty chứng khoán. Nhà soạn luật đâu biết rằng khi NĐT thắng thì bắt đóng thuế, còn khi chúng tôi thua thì ai biết và ai bù?”.
Giám đốc một công ty chứng khoán lo ngại: “Hiện nay tiền nhàn rỗi trong dân còn rất nhiều. Thị trường chứng khoán đã thu hút một lượng lớn từ tiền nhàn rỗi này, làm lợi cho NĐT lẫn các doanh nghiệp. Một nền kinh tế phát triển, năng động thì không thể có quá nhiều “tiền chết”, tiền cất trong tủ.
Điều quan trọng nữa là hầu hết các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay đang rất cần vốn mà chứng khoán chính là kênh huy động vốn ưu việt nhất. Nếu thuế suất 25% được áp dụng thì chắc chắn nhiều NĐT sẽ cơ cấu lại các kênh đầu tư (nhà đất, vàng, kinh doanh dịch vụ, sản xuất…) và lúc ấy chứng khoán được xếp hàng thứ yếu, thậm chí có người bỏ sàn thì sẽ rất khó khăn cho các doanh nghiệp và thị trường chứng khoán đang phát triển tốt”.
Ông Trần Thanh Hải còn cho biết thêm, thật ra, các quốc gia có thị trường chứng khoán phát triển như Anh, Mỹ, Đức, Úc… cũng đánh thuế thu nhập từ kinh doanh chứng khoán với nhiều hình thức và mức thuế suất khác nhau.
Ví dụ ở Mỹ, thu nhập từ cổ tức và chênh lệch từ mua bán chứng khoán dưới 1 năm phải trả như thuế thu nhập thông thường, còn trên 1 năm thì chỉ trả tối đa 15%. Việc thu thuế trên thu nhập kinh doanh chứng khoán là cần thiết, tuy nhiên qua tham khảo thực tế cho thấy, dự thảo về thuế trong kinh doanh chứng khoán còn nhiều bất hợp lý nên cần phải bàn thêm cho phù hợp với điều kiện của Việt Nam.
Theo ghi nhận của chúng tôi, hầu hết các NĐT cho rằng, thị trường chứng khoán Việt Nam còn quá trẻ, chỉ mới được 7 năm, nếu không nghiên cứu kỹ mà áp dụng thì thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ gặp nhiều khó khăn, tất nhiên ảnh hưởng đến sức đầu tư.
VÕ THỊ KIM NHUNG
