Gia tăng đáng ngại
Theo UNODC, thị trường ma túy toàn cầu tiếp tục tập trung ở châu Mỹ, Tây và Trung Âu và Australia, trong khi châu Phi, châu Á và Đông Nam Âu đang là các thị trường hứa hẹn của mạng lưới buôn bán ma túy. Theo dữ liệu của UNODC, gần 90% chất gây nghiện methamphetamine bị thu giữ trên toàn thế giới là ở các khu vực Đông, Đông Nam Á và Bắc Mỹ.
Theo bà Ghada Waly, giám đốc điều hành của UNODC (có trụ sở tại Vienna, Áo), thế giới phải thúc đẩy cuộc chiến chống những kẻ lợi dụng xung đột và khủng hoảng toàn cầu để mở rộng sản xuất chất gây nghiện, đặc biệt là các loại ma túy tổng hợp. UNODC cho biết, fentanyl, một loại ma túy tổng hợp mạnh gấp 50 lần heroin, đã làm thay đổi hoàn toàn việc tiêu thụ chất gây nghiện ở Bắc Mỹ. Trong năm 2021, đa phần các ca tử vong do dùng thuốc quá liều ở khu vực này là do ma túy tổng hợp fentanyl gây ra.
Báo cáo của UNODC lưu ý rằng, 1,008 tỷ viên ma túy “đá” methamphetamine bị thu giữ vào năm 2021 trên toàn cầu, cao gấp 7 lần so với số lượng bị thu giữ 10 năm trước đó. UNODC cảnh báo việc sản xuất các chất ma túy tổng hợp có nguy cơ gia tăng do quy trình sản xuất nhanh chóng, dễ dàng.
Chẳng hạn, ở Afghanistan, việc trồng cây thuốc phiện có thể sẽ giảm do lệnh cấm của chính quyền Taliban, dẫn đến khả năng chuyển sang sản xuất methamphetamine, loại ma túy tổng hợp được sản xuất bất hợp pháp nhiều nhất trên thế giới và hiện đã được sản xuất rất nhiều ở Afghanistan.
 |
Cảnh sát Thái Lan thu giữ 1,2 tấn ma túy tổng hợp methamphetamine ngụy trang trong các gói trà hồi tháng 5 |
UNODC cũng cảnh báo về hậu quả của nền kinh tế ma túy đối với môi trường. Thậm chí, các mạng lưới buôn ma túy ngày càng gia tăng các hoạt động phá rừng bất hợp pháp và buôn bán động vật hoang dã.
Trên toàn thế giới, trong năm 2021 có hơn 296 triệu người sử dụng chất gây nghiện, tăng 23% so với 10 năm trước. Đáng lo ngại hơn, số người mắc chứng rối loạn do sử dụng chất gây nghiện đã tăng 45% so với cùng kỳ, nhưng tỷ lệ người được chăm sóc y tế chỉ là 1/5 trong số đó.
Báo động ở Đông Nam Á
Cũng theo UNODC, hoạt động buôn bán methamphetamine và các loại ma túy bất hợp pháp khác ở Đông Nam Á không có dấu hiệu chậm lại. Gần 151 tấn methamphetamine cùng một lượng kỷ lục 27,4 tấn ketamine, đã bị thu giữ ở Đông Nam Á và Đông Á trong năm 2022, đánh dấu mức tăng 167% trong việc thu giữ loại thuốc an thần mạnh này so với năm 2021.
Phần lớn methamphetamine ở dạng viên nén và dạng tinh thể, đến từ khu vực Tam giác vàng (vùng biên giới của Myanmar, Lào và Thái Lan). Khu vực này phần lớn là rừng rậm, vẫn là lãnh địa của nhiều nhóm dân quân dân tộc thiểu số, một số trong đó là đối tác của mạng lưới buôn bán ma túy.
Theo báo cáo của Liên hiệp quốc, đã có những vụ bắt giữ methamphetamine với số lượng lớn hầu như diễn ra mỗi năm trong thập kỷ qua ở Đông Á và Đông Nam Á. Những kẻ buôn lậu hoạt động dọc biên giới Thái Lan trong khu vực Tam giác vàng đã định tuyến lại nguồn cung cấp methamphetamine tinh thể quan trọng để tránh các nỗ lực ngăn chặn của Trung Quốc và Thái Lan.
Bọn buôn ma túy cũng tăng cường vận chuyển bằng đường ven biển. UNODC cho biết thêm, các chính quyền trong khu vực Tam giác vàng cũng phát hiện ra các lô hàng lớn hỗn hợp methamphetamine và ketamine. Điều này cho thấy các nhóm tội phạm đang đẩy “hai loại thuốc này thành một gói để tăng nhu cầu ketamine” tại các thị trường mới.
Ông Jeremy Douglas, đại diện khu vực Đông Nam Á và Thái Bình Dương của UNODC nhận định: “Các nhóm tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia biết cách dự đoán, thích ứng và cố gắng phá vỡ cuộc chiến chống ma túy của các chính phủ. Năm 2022, UNODC nhận thấy hoạt động buôn ma túy quanh biên giới Thái Lan ở Tam giác vàng nhiều hơn trước đây”.
Cơ quan này cảnh báo các phòng thí nghiệm và xưởng sản xuất methamphetamine quy mô công nghiệp, các địa điểm lưu trữ chất này đã được phát hiện tại nhiều nơi ở Đông Nam Á, gây lo ngại nghiêm trọng trong khu vực. UNODC cho biết đang hợp tác chặt chẽ với các quốc gia ở Đông Á và Đông Nam Á để theo dõi tình hình, tăng cường hợp tác trong các hoạt động chung và xuyên biên giới.
Hồi tháng 4, chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden đã công bố các bước để trấn áp chuỗi cung ứng fentanyl đến Mỹ bằng cách gia tăng các biện pháp trừng phạt và mở rộng hợp tác với các đối tác thực thi pháp luật toàn cầu.
